Infovisie Magazine, jaargang 14 - nummer 2, juni 2000
Inhoud
Office 2000... en hoe staat het met de
toegankelijkheid ?
Testverslag: Optical Braille Recognition
Vergelijkende test: hulpmiddelen voor het surfen met
Internet Explorer
Schrijfhulpmiddelen: een overzicht
Gebruikersimpressies over notitietoestellen
Websitebesprekingen
Abledata
Handigids
JAN
Disability Information for Students and
Professionals
Technische fiches
Beeldschermloepen
Koba Astra Breedbeeld
Koba Astra Classic
Koba LC Kleur
Koba LC Wit-Zwart
Twinkle Bright
Twinkle Spectrum
Twinkle Star
Bladerprogramma’s
Simply Web
WebWizard
GUI-toegangsprogramma’s
Jaws
Licht/kleurdetectors
ColorTest 150
Notitietoestellen
Braille Lite 2000
Braille Wave
MemoSpeech
Reliëfproductiesystemen
Zy-Fuse
Adressen leveranciers
Agenda
Colofon
Beste lezer,
In harmonie met de aan de gang zijnde lente laten we in dit nummer
een aantal ontluikende producten de revue passeren.
Om te beginnen is er Office 2000, de nieuwe parel op de
Microsoft-kroon, die belooft uw leven op kantoor weer heel wat
aangenamer te maken. Of deze belofte ook ingelost wordt voor niet- en
slechtzienden, leest u in ons openingsartikel.
Een andere nieuwigheid is OBR, een tekstherkenningsprogramma voor
brailledocumenten. We lieten dit product kennismaken met onze
collectie testdocumenten en zagen dat het goed was...
In onze vergelijkende test gingen we ditmaal na welke meerwaarde u
mag verwachten van hulpprogrammaatjes voor webbladeraars. Maken zij
het web echt beter toegankelijk ?
Verder geven we een overzicht van de hulpmiddelen die u kan aanwenden
bij uw diverse schrijfactiviteiten. Tot slot verzamelden we
gebruikersimpressies over één groep
schrijfhulpmiddelen: de notitietoestellen.
Zelfs op de technische fiches heeft de nieuwe lente zijn stempel
gedrukt. We bieden u beschrijvingen aan van het volledig vernieuwde
gamma Koba beeldschermloepen, een paar zopas door de paashaas
geleverde notitietoestellen en een ovenvers zwelpapiertoestel.
Uiteraard zijn ook vertrouwde rubrieken van de partij.
De redactie wenst u veel leesplezier.
BELANGRIJKE MEDEDELING:
Leveranciers en hun productaanbod worden in INFOVISIE MAGAZINE
vermeld om de lezers en hulpmiddelengebruikers te helpen. Deze
informatie wordt ons door die leveranciers meegedeeld en met hen
geverifieerd.
Indien sommige menen dat collega-leveranciers producten ten onrechte
leveren, moeten zij dit onderling oplossen en hiervoor eventueel
juridische stappen ondernemen.
De redactie van INFOVISIE MAGAZINE wenst hier echter niet bij te
worden betrokken !
*Van een overname of een fusie in hulpmiddelenland kijken we de laatste jaren niet meer zo op. Als dit echter gebeurt bij een van de tenoren op het gebied van Windows-toegang vinden we dit wel opmerkelijk. We hebben het wel degelijk over Henter-Joyce (vooral bekend van Jaws), die de krachten bundelt met Blazie Engineering (vooral bekend van braillenotitieblokken zoals de Braille ‘n Speak). De nieuwe firma gaat Freedom Scientific heten en ontwikkelt de huidige productgamma’s van beide hulpmiddelenproducenten gewoon verder. De huidige Henter-Joyce zal hierbij verantwoordelijk zijn voor de software terwijl Blazie Engineering de hardware voor zijn rekening zal nemen.
*Het Tiresias beeldschermlettertype (zie IM 12,3 van
september ‘98) werd speciaal ontworpen voor een goede
leesbaarheid voor slechtzienden. Deze Britse ontwikkeling wordt reeds
gebruikt voor ondertiteling van televisieprogramma’s. Sinds kort
werden drie extra Tiresias-lettertypes gemaakt voor gebruik op
computerschermen, borden en panelen. Deze lettertypes worden nog
steeds bijgeschaafd maar het Britse Royal National Institute for the
Blind stelt ze reeds ter beschikking voor onderzoek. De voorwaarde is
dat je terugkoppeling geeft, zodat de lettertypes nog verder kunnen
verbeterd worden. Voorlopig zijn de nieuwe Tiresias-lettertypes enkel
beschikbaar als TrueType-formaat voor Windows PC’s. Meer
informatie kan je vinden op deze website: http://www.tiresias.org/fonts
Wie belangstelling heeft om actief mee te werken aan dit project kan
Dr. John Gill (chief scientist) contacteren: RNIB
224 Great Portland Street
GB-London W1N 6AA
Telefoon: +44 20 7391 2371
Fax: +44 20 7388 7747
Email: jgill@rnib.org.uk
*Met het Nederlandstalige Windows-programma i-Telgids kan je makkelijk en snel Nederlandse, Belgische, Duitse en Franse telefoonnummers via internet opzoeken. i-Telgids zoekt rechtstreeks in de bestaande internet-telefoongidsen en doet dit sneller dan een webbladeraar zoals Internet Explorer of Netscape Communicator. Dit programma verliest namelijk geen kostbare tijd aan het opbouwen van webpagina’s en het binnenhalen van overbodige informatie. Door zijn eenvoud is de i-Telgids prima toegankelijk met spraak- en braillehulpmiddelen. Voor Nederland kunnen drie internetgidsen geraadpleegd worden: de Nationale Gids, de Gouden Gids en het Postcodeboek van PTT Post. Voor België zoekt de i-Telgids bij Infobel, voor Frankrijk bij France Télécom en voor Duitsland bij Teleauskunft. Verder beschik je ook over een persoonlijke gids waarin je gevonden correspondenten kan opslaan. i-Telgids is een gratis programma dat je kan ophalen (610 Kbyte) via internet: http://www.xso.nl/i-telgids/itgdownload.html. De maker van i-Telgids vraagt zijn gebruikers wel om zich te registreren.
*Bij de National Braille Press in de Verenigde Staten is
een heel gamma braillepublicaties over computers verkrijgbaar. Op de
steeds groeiende lijst zien we bijna 20 titels, waaronder
"Windows 98 keyboard summary", "Quick start with Lynx",
"WordPerfect 9 reference card", en "DOS 7 for
Windows 95". De prijzen variëren van 5 tot 23 USD. Voor een
volledig en gedetailleerd overzicht verwijzen we naar de webpagina.
Een gratis catalogus in braille of zwartschrift kan je bekomen per
email . Meer informatie bij:
National Braille Press
88 St. Stephen Street
USA-Boston, MA 02115
Telefoon: +1 617 266 61 60
Fax: +1 617 437 04 56
Email: orders@nbp.org
Website: http://www.nbp.org/comp.html
*Hulpmiddelenleverancier Erocos, die reeds de Boekenworm van
Handy Tech leverde, verkoopt voortaan een ruimer assortiment van
deze Duitse producent. Naast de 40- en 80-cellige Modular
brailleleesregels (die respectievelijk 309.414
BEF / 7.670 EUR en
554.274 BEF / 13.740 EUR kosten) is nu ook het
BrailleWave notitietoestel met 40 braillecellen verkrijgbaar
(198.114 BEF / 4.911 EUR). De gemelde prijzen
zijn inclusief BTW.
Verder vinden we in het Erocos-gamma het Zy-Fuse zwelpapieroventje
(zie fiche in dit nummer), dat we in ons vorige nummer reeds
aankondigden.
*Blazie Engineering, de hulpmiddelenproducent die vooral bekend is van het Braille ’n Speak braillenotitieblok, heeft zijn gamma met alweer een nieuw notitietoestel uitgebreid. Type Lite heet de nieuwkomer, een notitietoestel met een 40-cellige brailleregel en een heus qwerty-toetsenbord. Verder zijn dezelfde toepassingsprogramma’s ingebouwd als in de andere Blazie notitieblokken en kan het toestel tezamen met bijvoorbeeld Jaws als brailleleesregel voor een PC gebruikt worden.
*AccessWorld is de naam van een nieuwe Amerikaanse publicatie over
geavanceerde hulpmiddelen voor visueel gehandicapten, waarin het
ondertussen gestopte tijdschrift Tactic werd opgenomen. AccessWorld
verschijnt zes keer per jaar in vier verschillende leesvormen:
grootdruk, braille, op cassette en elektronisch via de website. Dit
blad bevat onder andere productbesprekingen, een vraag-en-antwoord
rubriek, praktische tips over het gebruik van hulpmiddelen en een
overzicht van de nieuwste producten. Een jaarabonnement kost 29,95
USD. Meer inlichtingen bij: AFB Press
450 Fame Avenue
USA-Hanover, PA 17331
Telefoon: +1 888 822 0220
Fax: +1 717 633 8920
Email: pubsvc@tsp.sheridan.com
Website: http://www.afb.org/accessworld.html
*Op de CSUN-conferentie (maart 2000) lanceerde de Nieuwzeelandse
hulpmiddelenproducent Pulse Data International de BrailleNote, een
nieuw braillenotitieblok waarvan versies met spraakweergave, met 18
braillecellen en met 32 braillecellen voorzien worden. Het zoveelste
notitietoestel in de rij zou u denken, ware het niet dat dit toestel
gebundeld wordt met een vrij origineel besturingssysteem, luisterend
naar de naam Windows CE. Het grote voordeel is dat we hier te
doen hebben met een standaard besturingssysteem voor
handpalmcomputers, waarvoor vrij veel toepassingsprogramma’s
beschikbaar zijn en dat een hoge mate van compatibiliteit biedt met
Windows 95, 98, NT en 2000. De hamvraag is echter hoe goed de
grafische gebruikersinterface van Windows CE toegankelijk zal
zijn in dit toestel. Windows CE beschikt immers niet over de
toegangkelijkheidsopties van zijn grotere broers. Hopelijk kunnen we
u daarover later dit jaar in detail informeren. Zodra de BrailleNote
commercieel verkrijgbaar is, zal hij in Vlaanderen geleverd worden
door Tieman België. Voor meer inlichtingen: Pulse Data
International
1 Expo Place
NZ-Christchurch
Telefoon: +64 3 384 45 55
Fax: +64 3 384 49 33
Email: sales@pulsedata.co.nz
Website: http://www.braillenote.com
*In Vlaanderen is er een nieuwe leverancier voor de
beeldschermloepen van Ash Technology opgedoken: Aberis. Deze firma
verkoopt volgend gamma:
-TVi Classic: 16.500 BEF / 410 EUR
-TVi Zoom: 24.250 BEF / 600 EUR
-Prisma: 38.500 BEF / 955 EUR (prijzen inclusief BTW)
Meer informatie bij: Aberis
Groeneweg 58
3001 Heverlee
Telefoon: +32 (0)16 23 49 09
Fax: +32 (0)16 23 56 62
Email: aberis@pandora.be
*De Braudi Pro-80 is een nieuwe 80-cellige brailleleesregel voor Windows 98 en 2000. Hij is uitgerust met een cursor-routingfunctie en biedt twaalf toetsencombinaties voor het navigeren en het weergeven van statusinformatie. De Braudi Pro-80 is compatibel met de GUI-toegangsprogramma’s Hal en Supernova. De aansluiting gebeurt serieel. De prijs bedraagt 540.600 BEF / 13.401 EUR, inclusief BTW. De producent en leverancier is Data Braille Service.
*De Hyper Tactile Colour (kortweg HTC) code werd na jaren nauwe
samenwerking tussen kunstenaar Marc Vankrinkelveldt en professor
Frank Deconinck (Nucleaire Geneeskunde aan de VUB te Brussel)
ontwikkeld. De HTC-code vloeit voort uit de principes van het
brailleschrift maar maakt gebruik van geometrische vormen zoals
driehoeken, cirkels en ruiten. Elke kleur komt overeen met een
bepaalde vorm, bijvoorbeeld geel met een driehoek en rood met een
cirkel. Helderheidsvariaties worden aangegeven door puntjes die vlak
naast deze vorm geplaatst worden. Figuren op zwelpapier kunnen
relatief eenvoudig voorzien worden van deze HTC-code, waardoor de
blinde persoon zich een idee kan vormen van de kleur(en). De HTC-code
kan ook aangebracht worden op driedimensionale kunstwerken. Meer
informatie kan u bekomen bij:
HTC Code vzw
Avenue des Combattants, 7
B-1410 Waterloo
Telefoon: +32 (0)2 354 19 02
Fax: +32 (0)2 354 21 02
*Er is goed nieuws voor wie vindt dat de prijs van braillecellen
overdreven hoog ligt. De Australische firma Robotron ontwikkelde
immers een nieuw product: de Mechanotronic Braille Cel. Eén
Mechanotronic-module bevat vier achtpunts braillecellen en biedt een
paar zeer belangrijke voordelen ten opzichte van de klassieke
piëzo-braillecellen:
-Ze zijn compacter (4,8 cm lang bij 0,8 cm breed bij
1,5 cm hoog) en lichter (8 gr), terwijl een klassieke braillecel
doorgaans veel langer (tot 15 à 16 cm) en zwaarder (tot 30 gr)
is.
-Ze hebben voldoende aan een voedingsspanning van 5 volt, terwijl
klassieke piëzo-cellen meerdere spanningen (waaronder 250 tot
300 volt) vragen.
-Ze zijn veel goedkoper in productie.
Vooral dat laatste stemt ons hoopvol, hoewel we nog geen concrete
prijsgegevens konden lospeuteren. We houden u op de hoogte.
Intussen integreerde Robotron deze cellen reeds in een concreet
hulpmiddel: de Leo Calculator, een basisrekenmachine zonder scherm
maar met 8 braillecellen. Meer inlichtingen bij: Robotron
222 St. Kilda Road
AUS-St. Kilda 3182
Telefoon: +61 3 9525 5300
Fax: +61 3 9525 3560
Email: info@robotron.net.au
Website: http://www.robotron.net.au
*Softwareproducent Adobe heeft plannen bekend gemaakt om de toegankelijkheid van zijn Acrobat-software aanzienlijk te verbeteren en zoekt hiervoor samenwerking met Microsoft, GW-Micro en Henter-Joyce. Het eerste doel is het veel gebruikte grafische PDF-formaat voor web-gebaseerde documenten toegankelijk te maken van het via de GUI-toegangsprogramma’s Window-Eyes en Jaws. Bij het verschijnen van de nieuwe versie van Adobe Acrobat Reader moeten Jaws en Window-Eyes overweg kunnen met het grafische PDF-formaat, zodat de tekstuele inhoud ervan vlot omgezet wordt naar braille en/of spraak. Door de samenwerking met Microsoft wordt bovendien ondersteuning voor MSAA ingebouwd in Adobe’s programma’s, waardoor deze beter toegankelijk worden. We kijken uit naar de verwezenlijking van deze veelbelovende plannen. Meer hierover lees je op de webstek: http://access.adobe.com
*Dot & Print, zo heet de nagelnieuwe brailledrukker die
American Thermoform Corporation zopas in de Verenigde Staten op de
markt bracht. Het speciale aan dit toestel is dat het brailleschrift
en zwartdruk op dezelfde pagina kan afdrukken en dit tegen een
snelheid van 50 tekens per seconde. Uiteraard kan ook enkel braille
of enkel zwartdruk gedrukt worden. Het toestel werkt volgens het
inkjet-procédé maar spuit plastic (dat een reliëf
veroorzaakt) in plaats van gewone drukinkt. Voor meer informatie kan
u terecht bij:
American Thermoform Corporation
2311 Travers Avenue
USA-City of Commerc, CA 90040
Telefoon: +1 323 723 9021
Fax: +1 323 728 8877
Website: http://www.atcbrleqp.com
*Tot slot nog een berichtje voor de techneuten onder u. In
samenwerking met Microdevices ontwikkelde Fujifilm een nieuwe
CCD-sensor: de Super-CCD. De CCD-sensor is een onderdeel dat
ondermeer in camera’s van beeldschermloepen gebruikt wordt om
een zichtbaar beeld om te zetten in een elektronisch beeld, dat door
de verwerkingseenheid van de beeldschermloep gebruikt kan worden.
De CCD bestaat uit zeer veel piepkleine lichtgevoelige celletjes die
in een raster op een chip geplaatst zijn. Deze fotocelletjes hadden
tot nog toe een vierkante vorm. Door achthoekige celletjes te
ontwikkelen kunnen deze in de Super-CCD dichter bij mekaar geplaatst
worden, waardoor enerzijds een hogere resolutie op een kleinere
oppervlakte mogelijk wordt en anderzijds geen besturingscircuits meer
nodig zijn op de CCD-chip. Daarnaast zijn er tal van andere
voordelen: lager verbruik, hogere gevoeligheid en betere
kleurgetrouwheid.
Dit nieuwe onderdeel zal naar verwachting pas eind volgend jaar in
digitale camera’s te vinden zijn. Het wordt dus nog even
afwachten of deze nieuwe techniek ook bij beeldschermloepen haar
vruchten zal afwerpen.
Office 2000: En hoe staat het met de
toegankelijkheid ?
Allard Kremer
1. Inleiding
Naar het uitkomen van Office 2000 werd vol spanning uitgekeken.
Wat zou er dit keer weer veranderd zijn ? Is dit product
verbeterd ? Is het nog grafischer geworden ? Kunnen de
hulpmiddelen er nog mee overweg ? Er zou immers veel vernieuwd
zijn en alles zou functioneler geworden zijn.
Over Office 2000 werd in de verschillende computervakbladen al
veel geschreven. Daarom wil ik het hier niet hebben over alle
veranderingen ten opzichte van Office 97, maar enkel over de
wijzigingen in de toepassingen die gebruikt worden voor communicatie:
Word, Outlook en Excel.
2. Algemene veranderingen van Office in het kort
Office 2000 is meer gericht op het internet en op het
HTML-formaat. Zo ongeveer vanuit iedere Office-toepassing kan je nu
documenten opslaan in HTML-formaat of een HTML-document openen.
Verder is er veel verbeterd voor wie binnen een netwerk werkt. Tot
slot zijn er onderhuids nogal wat verbeteringen, die de gebruiker
niet direct ziet, maar de werking van de programma’s ten goede
komt. Dit zijn een paar wijzigingen die wel goed zichtbaar zijn:
*Documenten op de taakbalk
Voor ieder geopend Office-document verschijnt er een icoon op de
taakbalk. Hierdoor kun je steeds controleren welke en hoeveel
documenten er openstaan en kan je met <Alt-Tab> vlot wisselen
tussen de documenten.
*Menu’s
In de menu’s worden standaard de meest gebruikte opties
weergegeven. Ze veranderen naar ratio van de eerder gebruikte
menu-opties.
Wanneer je met de pijltoetsen door het menu loopt, ga je eerst langs
alle zichtbare (veel gebruikte) opties. Na onderaan in het menu te
zijn gekomen of nadat je de toetsencombinatie
<Ctrl-Pijl Omlaag> hebt gebruikt, zullen ook de verborgen
menu-opties beschikbaar worden.
Je kan de Office-toepassingen ook zodanig instellen dat ze steeds de
volledige menu’s weergeven. Hiervoor ga je via "Aanpassen" in
het menu "Extra" naar het tabblad "Opties". Vervolgens verwijder je
het vinkje bij "Laatst gebruikte opties eerst weergeven in
menu’s".
*Meer items op het klembord
Je kan voortaan meerdere (maximaal 12) items naar het klembord
copiëren en ze één voor één of
allemaal tegelijk op een andere plaats of in een ander document
plakken. De mogelijkheid om meerdere items te plakken is echter
alleen met de muis toegankelijk. Voor wie enkel met het toetsenbord
werkt, biedt deze nieuwe mogelijkheid dus geen meerwaarde. Gewoon
knippen en plakken zoals in vorige Office-versies blijft uiteraard
mogelijk.
3. Word
In Word zijn er een aantal zichtbare veranderingen:
*Locatiebalk
In de dialoogvensters "Openen", "Opslaan als" en
"Figuur invoegen" werd een extra knoppenbalk toegevoegd: de
locatiebalk, die we al kennen uit Outlook. De knoppen op deze balk
leiden naar één van de volgende bestandslocaties:
-Geschiedenis: laatst bezochte lokaties.
-Mijn documenten: standaard documentenmap.
-Bureaublad.
-Favorieten: de map waar je favoriete documenten of webadressen
bewaart.
-Webmappen: mappen op inter- of intranet.
*Knoppen in dialoogvensters bereikbaar
In tegenstelling tot Word 97 zijn alle knoppen in de
dialoogvensters "Openen" en "Opslaan als" nu bedienbaar via
sneltoetsen. Dit geldt ook voor de knoppen om een niveau hoger te
gaan in de mappenstructuur of een nieuwe map te maken.
*Autoaanvullen
De functie autoaanvullen vult tijdens het typen in invulvelden
woorden automatisch aan met de rest van het vermoedelijke woord. Deze
functie kennen we al uit Internet Explorer en is nu ook beschikbaar
in de dialoogvensters "Openen" en "Opslaan als" van Word.
*Autocorrectie
Met autocorrectie kan je veelgemaakte tikfouten door Word laten
verbeteren. Als je bijvoorbeeld "neit" in plaats van "niet" typt, dan
zal Word deze tikfout automatisch verbeteren. De
autocorrectie-functie van Word 2000 herkent hierbij veel meer
foutgetypte woorden dan die van zijn voorganger. Voortaan worden ook
per ongeluk teveel getypte hoofdletters beter verbeterd.
*Autotekst
Deze functie lijkt een beetje op autoaanvullen, maar is in het
tekstdocument zelf beschikbaar. Met Autotekst maakt Word in bepaalde
gedeelten van de tekst (zoals de aanhef van een brief, een datum, een
kop- of voettekst) een voorspelling van wat je gaat typen, die je
desgewenst kan overnemen.
Ook deze functie is niet nieuw, maar wel verbeterd in
Word 2000.
*Spelling en grammatica
Ook de spellings- en grammaticacorrectie hebben een opknapbeurt
gehad. Per alinea herkent Word zelf in welke taal er getypt wordt en
past daar automatisch de taal van de spellings- en grammaticacontrole
op aan.
4. Outlook
Ook in Outlook werden een aantal veranderingen doorgevoerd, al zijn
ze minder talrijk en opvallend dan in Word.
*Word als email-editor
Het is mogelijk om Word te gebruiken als email-editor. Hierdoor heb
je al de vertrouwde tekstverwerkingsfuncties (zoals spellingscontrole
en sneltoetsen) beschikbaar bij het intypen van een mailbericht. Los
hiervan is het ook mogelijk om vanuit iedere
Office 2000-toepassing een email-bericht te versturen.
*Samenvoegen
Net als in een tekstverwerker is het dankzij deze functie mogelijk om
een document te koppelen aan één of meerdere adressen
uit het adressenboek. Dit maakt het mogelijk om een standaardmail
naar één of meer contactpersonen uit het adressenboek
te sturen zonder adresgegevens in het adresveld of andere
persoonlijke gegevens in het bericht zelf (aanspreektitel,
geboortedatum,...) te hoeven intypen.
*Wizard Regels
Dankzij deze functie, die in Office 2000 erg uitgebreid is, kan je
aangeven hoe de binnengekomen post moet getoond worden. Zo kan je
bijvoorbeeld bepalen dat alle post van een bepaald persoon altijd
bovenaan in de lijst komt.
5. Excel
Excel werd in vele opzichten gewijzigd. Deze veranderingen hebben net
als bij de andere Office programma’s veel te maken met de
mogelijkheden voor internet en HTML. Verder zijn er voor het maken
van tabellen en grafieken een aantal zaken verbeterd die onderandere
het gebruiksgemak ten goede komen.
*Jaartallen
De grote zichtbare verandering voor de thuisgebruiker is de
mogelijkheid om jaartallen in datumcellen met vier cijfers weer te
geven, in plaats van de tweecijferige jaartallen die voorgaande
Excel-versies gebruikten.
*Euro
De mogelijkheid om te rekenen met de Euro en het Eurosymbool te
gebruiken zijn aan Excel toegevoegd.
6. Conclusie
De grootste nieuwigheden die Office 2000 biedt situeren zich op
het gebied van netwerkgebruik en het werken met HTML en internet.
Voor de gemiddelde thuisgebruiker zal dit echter niet zo’n grote
meerwaarde opleveren.
Gelukkig zijn er ook een aantal kleinere veranderingen die voor de
niet-muisgebruiker van groot belang kunnen zijn. Denk hierbij aan de
betere toegankelijkheid van dialoogvensters en de verbeterde werking
van de autocorrectie-functie, waardoor er minder fouten in uw teksten
zullen staan en ook het per ongeluk alles in hoofdletters typen
minder snel zal voorkomen.
Net zoals bij de vorige Office versie zal je de programma’s naar
je eigen wensen moeten instellen om er prettig mee te kunnen werken.
Zo kan het nuttig zijn de Office Assistent uit te schakelen omdat hij
het GUI-toegangsprogramma in de weg kan zitten. Uit het gebruik zal
bovendien moeten blijken of je meteen alle opties in de menu’s
wil krijgen of enkel de meest gebruikte.
Vooralsnog zeggen de fabrikanten dat alle in het laatste half jaar
uitgebrachte hulpmiddelen goed met Office 2000 kunnen
samenwerken. Of dit zo is en waar eventuele fouten zitten, zal nog in
de praktijk moeten blijken. Infovisie Magazine zal je zeker van
eventuele onvolkomenheden op de hoogte houden.
Testverslag: Optical Braille Recognition
Jeroen Baldewijns
Het gebeurt in dit blad niet vaak, maar nu en dan durven we ons toch wel eens wagen aan een hulpmiddel voor... zienden ! Leeshulpmiddelen voor niet- en slechtzienden zijn er in grote mate voorhanden, maar wat als een ziende een brailledocument krijgt dat hij niet kan ontcijferen ? Voortaan wordt hier ook een oplossing geboden dankzij een nieuw hulpmiddel: het tekstherkenningsprogramma voor braille.
Gedurende de laatste tien jaar hebben we diverse onderzoeksprojecten (waarvan zelfs één in ons eigen Leuven) de revue zien passeren. Maar zoals dat dikwijls gaat met dergelijke projecten, zijn weinig concrete producten op de markt verschenen. Als brailledrukkerproducent heeft Index Braille Printer Company hierin verandering gebracht door het programma OBR te commercialiseren. Naar analogie met OCR (Optical Character Recognition of optische tekstherkenning), staat OBR voor "Optical Braille Recognition". De werking van dit product is dan ook vergelijkbaar met die van de traditionele tekstherkenningsprogramma’s: aftasting van het brailledocument door een scanner, doorsturing naar de computer, analyse door het OBR-programma en omzetting van de brailletekens in zwartschrift.
1. Bruikbaarheid
Uiteraard is de bruikbaarheid van dergelijk programma heel wat breder
dan hierboven werd gesuggereerd. Dit zijn de belangrijkste
toepassingsgebieden:
*Reproductie van braille: Bibliotheken en brailleproductiecentra die oude brailleboeken (waarvan geen elektronische versies bestaan) willen reproduceren, kunnen OBR gebruiken om deze oude boeken om te zetten naar computerbestanden en ze vervolgens in een aantal exemplaren af te drukken. Op die manier kunnen oude boeken opnieuw vermenigvuldigd worden, oude enkelzijdig gedrukte boeken vervangen worden door dubbelzijdig gedrukte exemplaren of boeken met versleten braillepunten de plaats ruimen voor nieuwe versies.
*Redactioneel werk in brailleproductiecentra: Zienden die in een brailleproductiecentrum de afgewerkte producten moeten controleren kunnen hiervoor het OBR-pakket gebruiken.
*Kopiëren van braille: Wie geregeld brailledocumenten moet kopiëren, kan, naar analogie met het alom gekende fotocopieertoestel, een document inscannen en het puntjespatroon direct doorsturen naar een brailledrukker.
*Verwerking van brailledocumenten door niet-zienden: Een niet-ziende die een willekeurig brailledocument wil verwerken op zijn PC, kan hiervoor OBR gebruiken; net zoals een ziende soms ook tekstherkenning gebruikt (hoewel hij het origineel document perfect kan lezen).
*Communicatie met braillegebruikers: Personen die frequent met braillegebruikers communiceren maar zelf geen brailleschrift kennen, kunnen OBR gebruiken om brailledocumenten om te zetten naar zwartschrift.
2. Praktijktest
De redactie kon een demoversie van OBR te pakken krijgen en
confronteerde dit pakket met de meest exotische brailledocumenten.
Ziehier onze ervaringen.
2.1. Configuratie
De eisen die het pakket aan de PC stelt zijn erg mild. Met een
60 MHz sterke Pentium processor, 16 Mb werkgeheugen en
2 Mb vrije ruimte op de harde schijf heeft OBR voldoende
ademruimte om zijn taak naar behoren te vervullen. Het pakket draait
onder Windows 95, 98 of NT. Tot slot moet je over een ScanJet
scanner van Hewlett Packard beschikken. Andere merken worden
niet ondersteund. Wie bovendien rechtstreeks vanuit OBR braille wil
afdrukken, moet ook over een Index brailledrukker beschikken. Als je
een andere brailledrukker wil gebruiken, moet je de tekst naar een
tekstverwerker copiëren en hem van daaruit afdrukken.
Het OBR-pakket bevat een serie installatiediskettes, een
correctiefilter (een transparant plastic vel dat op de glasplaat van
de scanner moet worden gelegd), een calibratiedocument (waarmee de
scanner wordt afgesteld voor het scannen van braille), een sleutel
voor de parallelle poort en een Engelstalige handleiding in
zwartschrift en in braille.
2.2. Functionaliteit
Terwijl dit pakket toch nog maar aan versie 1.0 toe is, kunnen we
stellen dat het al verrassend veel functionaliteit biedt.
Voor de bediening zijn er een menubalk (de meeste menu-opties kunnen
ook via sneltoetsen geactiveerd worden) en een knoppenbalk (waarvan
al de functies ook in de menu’s terug te vinden zijn).
Het werken met OBR gebeurt in drie fasen:
*Herkenning van de braillepagina’s:
Na het activeren van de scanfunctie krijg je een dialoogvenster
waarin je een aantal scanparameters kan instellen: grootte van de
brailletekens (klein, normaal of groot), aantal puntjes per
brailleteken (6 of 8), type document (enkel- of dubbelzijdig
bedrukt), tekstoriëntering (verticaal of horizontaal),...
Desgewenst kan je elk van deze instellingen ook op "automatisch"
laten staan. Vanuit dit dialoogvenster kan je de scanopdracht geven
en vanaf dan gebeurt alles automatisch. Het document wordt gescand,
het resultaat wordt naar de PC gestuurd en door OBR geanalyseerd. Tot
slot verschijnt de herkende tekst in zwartdruk op het scherm. De
braillecodering die bij de herkenning gebruikt wordt, kan je
aanpassen aan de lokale brailleconventies.
*Manipulatie van de braillepagina’s:
Een gescande tekstpagina is op diverse manieren verder
bewerkbaar:
-Je kan een volgende pagina scannen, die dan naar keuze op de plaats
van de cursor of helemaal achteraan toegevoegd wordt.
-Als je een dubbelzijdige pagina gescand hebt, kan je met
één druk op de knop de volgorde van de beide gescande
pagina’s omwisselen.
-Dankzij de samenvoegfunctie kan je een te brede pagina in meerdere
keren inscannen en deze stukken automatisch aan elkaar laten
plakken.
-Als de herkenning enkel een reeks betekenisloze tekens op het scherm
brengt, kan je via de roteerfunctie controleren of de pagina
eventueel ondersteboven op de scanner lag.
Het eindresultaat kan je afdrukken op een braille- of
zwartdrukprinter, je kan het bewaren als een tekstdocument of je kan
het kopiëren en plakken in een toepassing naar keuze:
tekstverwerker, braille-editor,...
*Editeren van de tekst:
Tot slot biedt OBR een editeerfunctie waarmee de herkende tekst kan
worden gewijzigd. Na de herkenning moet je eerst met de
ontgrendelfunctie de tekst editeerbaar maken. Vervolgens kan je de
tekst wijzigen. Naast de klassieke kopieer-, knip- en plakfuncties
heb je hiervoor ook nog de functies "Herstel", "Zoek" en "Vervang"
ter beschikking.
2.3. Beoordeling
Opvallende eigenschappen
-Uitgebreide functionaliteit
-Snelle en accurate herkenning
-Stabiel programma
-Goede verkrijgbaarheid
-Conversie van cijfers nog niet uitgewerkt
-Enkel HP scanners ondersteund
-Plastic braillepunten en braille op zwelpapier worden niet
herkend
De herkenning van zowel enkel- als dubbelzijdig bedrukte documenten werkte erg goed, ook als het document lichtjes schuin of ondersteboven op de scanner lag. Bij het in meerdere keren inscannen van een te groot document, verliep het samenvoegen van de verschillende stukken feilloos. Zelfs met al de scaninstellingen op "automatisch" kregen we zeer goede herkenningsresultaten. Hoewel het gevaarlijk is om hierover na één dag testwerk een uitspraak te doen, durven we toch te stellen dat het foutpercentage bij herkenning van normale braillepagina’s nagenoeg hetzelfde moet zijn als met een doorsnee tekstherkenningsprogramma voor zwartdrukdocumenten.
Natuurlijk konden wij niet weerstaan aan de lok-roep om OBR te bestoken met een aantal exotische vormen van brailleschrift: medicijndoosje met een brailleopschrift, plastic plaatje met het braille-alfabet, zinken drukplaat met brailletekst, zwelpapier, document met plastic braillepunten, dymo braillelabel en thermoform document. Enkel de laatste twee uit dit rijtje resulteerden in leesbare tekst. We willen hier echter niet over vitten. Het betreft hier de versie 1.0 van een pakket dat niet in de eerste plaats bedoeld is voor dit soort truukjes. We zijn dus al ruim tevreden als de ontwikkelaar dit punt niet uit het oog verliest bij een volgende versie.
Wat ons bij deze exotische braillevormen meteen opviel is dat de foutboodschappen voldoende informatie geven over wat er precies misgaat, iets wat niet van alle Windows-toepassingen gezegd kan worden !
Over de functionaliteit zijn we zeer te spreken. Het omwisselen van de twee pagina’s van een dubbelzijdig brailledocument, het opnieuw samenstellen van een document dat in meerdere keren ingescand is, het roteren van het herkende resultaat van een document dat omgekeerd op de scanner lag,... zijn stuk voor stuk functies die doen wat ze beloven. Ook met de stabiliteit van het programma zit het blijkbaar wel snor. Onze PC en OBR liepen geen enkele keer vast. Dat is bij 1.0 versies van menig programma wel eens anders !
Wat we niet hebben kunnen ontdekken, is of je numerieke braillegegevens kan laten omzetten naar cijfers op het scherm. We kregen steevast een cijferteken, gevolgd door een letter van a tot i. Ofwel is dit niet in te stellen, ofwel zit deze optie te goed verborgen in het programma (en in de handleiding).
Dat je in slechts één bestandsformaat kan wegschrijven, is niet direct een probleem, aangezien je met de editor toch niks meer dan platte tekst kan produceren. Over deze teksteditor zullen de meningen wellicht verdeeld zijn. We kunnen ons voorstellen dat sommige gebruikers liever wat vormgeving zouden kunnen aanbrengen vanuit de OBR-teksteditor. Anderzijds kan je ook stellen dat je de tekst gewoon naar Word kan kopiëren om hem vorm te geven.
Dankzij de niet erg zware systeemeisen hoef je niet perse over een super-PC te beschikken om dit pakket te gebruiken. Wel vinden we het jammer dat enkel scanners van het merk HP ondersteund worden.
Tot slot willen we erop wijzen dat wij een demo-versie aan de tand voelden. Door de hieraan verbonden beperkingen (slechts de eerste zes braillelijnen werden herkend, de bewaar- en afdrukopties waren inactief) konden we niet alle functies even grondig testen.
2.4. Suggesties voor de producent
We willen deze testervaringen besluiten met twee suggesties aan de
producent.
Met het oog op exotische vormen van brailletekens zou het nuttig zijn
een optie in te bouwen waarbij de braillepunten niet door hun
reliëf maar door hun kleur herkend worden. Zo zouden
bijvoorbeeld plastic punten of braille op zwelpapier kunnen worden
herkend.
We kunnen ons verder indenken dat er een publiek moet bestaan voor
een vereenvoudigde versie van dit product. Niet dat OBR ons te zeer
overlaadt met overbodige functies, maar ruim 30.000
BEF / 1.700 NLG is een prijs die wellicht enkel haalbaar is
voor bedrijven, instellingen of gehandicapten die recht hebben op
terugbetaling. Een ziende die nu en dan met een niet-ziende
communiceert zou echter voldoende hebben aan een dergelijke
afgeslankte versie, die enkel scant, herkent en weergeeft, zonder
mogelijkheid tot manipuleren, editeren, bewaren of afdrukken van de
tekst.
3. Conclusie
Wie weet wordt OBR de voortrekker van een nieuwe hulpmiddelensoort en
volgen er nog meer dergelijke herkenningsprogramma’s op de
markt. Dat zal de toekomst moeten uitwijzen.
We geloven er alvast in dat er een markt is voor dit soort producten.
Er bestaan immers genoeg oude brailleboeken die best een tweede leven
kunnen gebruiken. En dat hierdoor ook de communicatiemogelijkheden
met niet-zienden kunnen toenemen, is mooi meegenomen !
Vergelijkende test: Hulpmiddelen voor het surfen
met Internet Explorer
Helene van Harten
1. Inleiding
Steeds meer mensen gebruiken het internet om informatie te zoeken en
contacten te leggen. Nochtans loopt dat voor visueel gehandicapten
niet altijd van een leien dakje. Een aantal
GUI-toegangsprogramma’s werken inderdaad niet zo goed samen met
internetprogramma’s, omdat daarin geen tekstcursor aanwezig is.
Hierdoor kunnen functies die van de cursor gebruik maken, zoals "Lees
deze regel voor", niet gebruikt worden bij internet. Gelukkig zijn er
programma’s op de markt die een (virtuele) tekstcursor op het
internet introduceren. In deze test vergelijken we drie pakketten die
samenwerken met Internet Explorer en een cursor introduceren:
WebWizard, Simply Web en Jaws.
Op het internet staat ook steeds meer grafische informatie.
Automatisch grafische informatie omzetten in tekst kan (nog) niet. Je
bent dus afhankelijk van de tekstbeschrijving die de auteurs in hun
internetpagina’s toevoegen aan de grafische informatie en die
door de hulpmiddelen getoond kan worden. In de test is alleen
onderzocht of de tekstinformatie weergegeven wordt en of de
aanwezigheid van grafische informatie gemeld wordt.
Voor uitleg van de terminologie die gebruikt wordt bij internet
verwijzen we naar het internet-themanummer van vorig jaar (IM13,2 van
juni 1999).
2. Geteste programma’s en testmethode
==========
Tabel 1: geteste internethulpprogramma's
----------
-Product: WebWizard
-Versie: Demo
-Producent: Baum
-Besturingssysteem: Windows 95/98
-Technische fiche: pg 39
----------
-Product: Simply Web
-Versie: 2.01
-Producent: Econonet International
-Besturingssysteem: Windows 95/98/NT
-Technische fiche: pg 38
----------
-Product: Jaws
-Versie: 3.31
-Producent: Henter-Joyce
-Besturingssysteem: Windows 95/98/NT
-Technische fiche: pg 40
==========
De test werd uitgevoerd op een computer met een Pentium II processor en 64 Mb werkgeheugen. Er werd onder Windows 98 gewerkt met een beeld van 800 bij 600 punten en 256 kleuren. Internet Explorer 5.0 is gebruikt in combinatie met het te testen programma.
De volgende basisfunctionaliteit is getest:
-De opgave van het adres van een internetpagina, het volgen van een
koppeling naar een andere pagina, het toevoegen van een adres aan de
lijst met favorieten en het oproepen van een adres uit de
favorietenlijst.
-De weergave van de structuur van en de informatie op een
internetpagina. Hiervoor werd de site van "De Volkskrant"
gebruikt.
-Het gebruik van internetpagina’s met invulformulieren zoals de
NS Reisplanner en de telefoongids op internet.
-De samenwerking met spraak en/of braille van de
GUI-toegangsprogramma’s Supernova,
ZoomText Xtra Level 2 en OutSpoken voor het testen van
Simply Web en WebWizard.
==========
Tabel 2: gebruikte vergrotings- en GUI-toegangsprogramma's
----------
-Product: Supernova
-Versie: 4.01
-Producent: Dolphin Computer Access
-Besturingssysteem: Windows 95 / 98 / NT / 2000
-Technische IM 13,1
----------
-Product: ZoomText Xtra Level 2
-Versie: 7.03
-Producent: AI Squared
-Besturingssysteem: Windows 95 / 98 / NT
-Technische IM 14,1
----------
-Product: OutSpoken
-Versie: 3.0
-Producent: Alva
-Besturingssysteem: ???
-Technische IM 14,1
==========
Bij Supernova is de braille-uitvoer op een CombiBraille leesregel getest en bij Jaws en OutSpoken is een 40-cellige ABT leesregel gebruikt.
3. Beoordeling
3.1. Web Wizard
*Functionaliteit
Opvallende eigenschappen
-Tekst- en structuurinformatie goed weergegeven
-Overzicht van de koppelingen op een pagina mogelijk
-Formulieren invullen werkt goed
-Cursorverplaatsing na tekstinvoer
-Vensterwisseling nodig voor tekstinvoer en favorieten
-Compact programma
Als WebWizard geïnstalleerd is, wordt bij het opstarten van Internet Explorer automatisch een WebWizard venster opgestart. Via een in-stallatie/desinstallatieprogramma, dat bij de eerste installatie van WebWizard op de PC gezet wordt, is het eenvoudig om het WebWizard venster wel of niet mee op te laten starten met Internet Explorer. Het WebWizard venster bestaat uit een tekstveld met de informatie over de getoonde internetpagina, een klein veld voor het opgeven van een adres van de internetpagina en vier knoppen. De functies van deze knoppen kunnen ook uitgevoerd worden via sneltoetsen. In het tekstvenster komt de volledige tekst van de internetpagina te staan, inclusief structuuraanduidingen zoals koppeling, kader, plaatje, invoerveld, optieknop, drukknop,... De breedte van het WebWizard venster kan naar keuze op 40 of 80 tekens gezet worden.
Er zijn sneltoetsen om van kader naar kader of koppeling naar
koppeling te springen of naar een vorige of volgende reeds ingelezen
internetpagina te gaan. Links en knoppen kunnen met de Enter-toets
geactiveerd worden vanuit het WebWizard venster. Invoervelden kunnen
niet in het WebWizard venster ingevuld worden, maar wel via het
Internet Explorer venster. Met F12 kan gewisseld worden tussen het
WebWizard en Internet Explorer venster. Door de cursor in het
WebWizard venster op het invoerveld te zetten, wordt de focus in het
Internet Explorer venster op het invoerveld gezet. Op deze manier
kunnen formulieren correct worden ingevuld.
Met een sneltoets is een lijst op te vragen van de koppelingen die op
een pagina voorkomen. Deze lijst bevat ook een overzicht van de
adressen die verwijzen naar binnen te halen software.
*Testresultaat
Adressen van internetpagina’s zijn eenvoudig in te voeren en
koppelingen zijn goed te volgen. Om adressen uit de favorietenlijst
te lezen moet via het favorietenmenu van het Internet Explorer
venster gewerkt worden. Het WebWizard venster volgt het adres van het
Internet Explorer venster. Voor het toevoegen van een adres aan de
favorietenlijst moet ook via het Internet Explorer venster gewerkt
worden.
De tekst- en structuurinformatie van internetpagina’s zoals die
van "De Volkskrant" wordt goed weergegeven door WebWizard.
Het werken met formulieren en knoppen gaat goed met dit pakket. Voor
invoervelden moet via het Internet Explorer venster gewerkt worden;
de focus kan met behulp van het WebWizard venster in het juiste
invoerveld gezet worden. Bij terugkeer naar het WebWizard venster
staat de cursor echter vaak bovenaan de pagina in plaats van bij het
laatst gebruikte invoerveld. Er is wel een zoekfunctie om tekst te
zoeken in het WebWizard venster.
In principe zou de spraak- en braillefunctionaliteit van
GUI-toegangssoftware ook op het WebWizard venster moeten werken. In
de test is met Supernova, ZoomText Xtra Level 2 en
OutSpoken gewerkt. De vergroting van ZoomText en Supernova werkt ook
op het WebWizard venster en ook de spraakfunctionaliteit blijft
actief. Bij ZoomText viel op dat in extra vensters die geopend
worden, voor bijvoorbeeld de lijst met koppelingen, de spraak niet
actief is. Bij Supernova blijft de spraak en braille ook in die
vensters werken. OutSpoken ondersteunt het WebWizard venster ook goed
met spraak en braille.
3.2. Simply Web
*Functionaliteit
Opvallende eigenschappen
-Tekst- en structuurinformatie worden gescheiden
-Grafische tekst komt bij structuurinformatie
-Kaderwisseling nodig voor tekstinvoer
-Lastige terugkeer na tekstinvoer
-Engelse spraaksynthese
Simply Web moet zelf opgestart worden en maakt gebruik van
Internet Explorer zonder dat deze gestart hoeft te worden. Het Simply
Web venster bestaat uit een menubalk en een knoppenbalk (met functies
die ook via de menubalk zijn uit te voeren). Daarnaast zijn er drie
grote velden. Het linkerzijveld kan een variabele inhoud hebben.
Standaard is dit de paginastructuur, maar het kan ook de
favorietenlijst, de geschiedenis of de toegankelijkheidsbladeraar
bevatten. Als voor deze laatste gekozen wordt, komt er veel
detailinformatie over tabellen en grafische elementen. Als je voor de
paginastructuur kiest, worden de kaders, koppelingen en namen van
knoppen weergegeven. Het rechter bovenveld bevat de normale
internetpagina en het rechter benedenveld de tekst van de pagina met
een cursor. Met de numerieke ster-toets kan alle structuurinformatie
in het structuurveld of de toegankelijkheidsbrowser in
één keer geopend worden.
Simply Web scheidt dus de structuurinformatie van een pagina van
de inhoud. Door een structuurelement in het linkerzijveld te
selecteren, komt de tekstinformatie van dat element in het
rechteronderveld. Op deze manier kan goed van kader of koppeling
worden gewisseld. Het is mogelijk om invoervelden van formulieren in
te vullen. Simply Web wordt geleverd met een gratis Engels
spraaksyntheseprogramma, maar die spreekt zo weinig uit dat je die
beter uitschakelt.
*Testresultaat
Internetpagina’s kunnen geopend worden en koppelingen zijn goed
te volgen met Simply Web. Verwijzingen naar tekst binnen dezelfde
pagina worden alleen gevolgd in het rechterbovenveld van de
eigenlijke pagina en niet in het tekstveld. Je komt dan weer bovenaan
de pagina. Om adressen uit de favorietenlijst te lezen, moet die in
het linkerzijveld gezet worden. Favorieten die gegroepeerd zijn in
een map, zijn bij sommige mappen wel en andere mappen niet
bereikbaar. Adressen die direct in de favorietenlijst staan, zijn wel
bereikbaar. Het is ons niet gelukt om een adres aan de
favorietenlijst toe te voegen.
De informatie over kaders en koppelingen wordt goed weergegeven.
Namen van koppelingen achter grafische elementen en invoervelden
worden ook goed weergegeven, maar er wordt niet weergegeven of het om
grafische elementen, invoervelden of knoppen gaat. Als in het
linkerzijveld de toegankelijkheidsbladeraar wordt gepresenteerd,
krijg je wel alle detailinformatie over grafische elementen en
knoppen.
Tekstinformatie komt in het tekstveld, maar tekst achter grafische
elementen blijft in het structuurveld en komt alleen in het tekstveld
als je de focus op de regel in het structuurveld zet.
De informatie van invulformulieren is met de structuur en de
bladeraar te achterhalen, en met behulp van de Enter-toets kun je
tekstvelden invullen of knoppen gebruiken. Met deze toets kom je
vervolgens ook in het rechterbovenveld met de eigenlijke
internetpagina, waarbij de focus op het geselecteerde invoerveld of
de geselecteerde knop staat. De terugkeer uit de internetpagina naar
de andere velden van het Simply Web venster is alleen gelukt
vanuit het begin van het eerste kader van de internetpagina.
De vergroting en spraak van Supernova en
ZoomText Xtra Level 2 blijven actief bij gebruik van
Simply Web en de brailleweergave van Supernova blijft ook werken.
Bij problemen met Simply Web is het af te raden de auteur een
emailbericht te sturen. Het enige resultaat is dat je op een
rondzendlijst geplaatst wordt, waar je nog moeilijk vanaf komt. Bij
het testen heb ik geen antwoord op mijn vraag gekregen.
3.3. Jaws
*Functionaliteit
Opvallende eigenschappen
-Gebruikt IE venster
-Structuurinformatie via spraak
-Tekstinformatie via braille en spraak
-Navigatie mogelijk met Jaws-cursor
-Invullen formulieren werkt niet
-Overzicht van de koppelingen op een pagina mogelijk
Jaws blijft actief als Internet Explorer gestart wordt. Jaws creëert een virtuele PC cursor in Internet Explorer en daarnaast is de Jaws cursor beschikbaar. De gebruiker van Jaws ervaart de virtuele PC cursor als een daadwerkelijke tekstcursor, maar een ziende gebruiker ziet geen tekstcursor. De Jaws cursor biedt de mogelijkheid om door een document te navigeren zonder de tekstcursor of in dit geval de virtuele PC-cursor te verplaatsen. Er worden geen extra vensters of kaders geopend. Jaws meldt de aanwezigheid van grafische elementen, koppelingen, invoervelden en knoppen middels spraak. Er zijn sneltoetsen om een overzicht van de kaders en de koppelingen te krijgen. Er is ook een toets om in formuliermode te komen. Er is een goede zoekfunctie om specifieke tekst in een pagina te zoeken.
*Testresultaat
Met Jaws is het goed mogelijk internetpagina’s te openen en
koppelingen te volgen. Voor het toevoegen van een pagina aan de
favorietenlijst kan van het menu van Internet Explorer gebruik
gemaakt worden. Ook voor het openen van een pagina uit de
favorietenlijst wordt van het menu van Internet Explorer gebruik
gemaakt.
De tekst en de structuur van een internetpagina worden goed
voorgelezen door Jaws; de tekst is ook op de brailleleesregel te
volgen. De structuuraanduidingen worden alleen door spraak
weergegeven.
Voor het werken met invoervelden en knoppen moet je overgaan op de
formuliermode. In de huidige versie van Jaws is het echter niet
mogelijk goed uit de formuliermode te komen. Dit betekent dat daarna
de grafische elementen niet meer door spraak gemeld worden; ook kan
de PC-cursor niet goed meer door de pagina navigeren. Jaws moet
opnieuw opgestart worden om weer in de uitgangssituatie te komen.
Omdat Jaws zelf een GUI-toegangsprogramma is, werd het uiteraard niet
getest met andere GUI-toegangsprogramma’s.
Vragen voor een doeltreffende keuze van een
INTERNETHULPPROGRAMMA
-Wil ik alleen internetpagina’s lezen of ook gebruik maken van
invulformulieren op internet ?
-Wil ik tekstinformatie scheiden van structuurinformatie ?
-Welk GUI-toegangsprogramma gebruik ik ?
Schrijfhulpmiddelen: Een overzicht
Jeroen Baldewijns
In ons laatste nummer van vorig jaar publiceerden we een
uitgebreid overzicht van al de hulpmiddelen die je kan aanwenden bij
het lezen van documenten. We benadrukten toen de gewijzigde betekenis
van de term "lezen". Ditmaal is het schrijven aan de beurt. Wat in
deze bijdrage duidelijk zal worden, is dat sommige hulpmiddelen bij
zowel lees- als schrijfwerk kunnen worden ingezet.
We benaderen de schrijffunctie zoveel mogelijk vanuit functioneel
oogpunt, vertrekkende bij de vraag "Welke soort schrijfactiviteit wil
ik precies uitvoeren ?". Op die manier komen we tot de indeling
van de schrijfhulpmiddelengroep in de tabel op de volgende pagina.
Voor de volledigheid hebben we ook de diverse kleine en de optische
hulpmiddelen opgenomen, zonder daar in het artikel echter verder op
in te gaan. Voor meer informatie over optische hulpmiddelen kan u
terecht bij low-vision centra en low-vision leveranciers. Wenst u
meer te weten over de kleine schrijfhulpmiddelen, neem dan contact op
met Blindenzorg Licht en Liefde, de Brailleliga, de KMB of Worldwide
Vision.
1. Handschrift
Het schrijven met de hand is helaas enkel weggelegd voor personen die
nog over een bruikbare restvisus beschikken. Als een beperkte
optische correctie niet meer volstaat, dan komen we automatisch
terecht bij de beeldschermloep, waarvan de tafelmodellen doorgaans
zeer geschikt zijn voor schrijfactiviteiten. Sommige fabrikanten van
beeldschermloepen doen grote moeite om de handcamera van hun
draagbare toestellen te voorzien van allerlei hulpstukken die het
schrijven moeten mogelijk maken. De praktijk leert echter dat dit
slechts lapmiddeltjes zijn die zeker niet comfortabel werken en
daarom slechts bruikbaar zijn als je heel af en toe een enkel woordje
wil neerschrijven.
Maar ook bij de keuze van een tafelmodel beeldschermloep zijn er
aspecten waaraan je met het oog op schrijfactiviteiten best de nodige
aandacht besteedt:
-De afstand tussen de camera en het leesplateau moet voldoende ruimte
bieden om een pen vlot te hanteren.
-De mogelijkheid om het leesplateau te blokkeren tijdens het
schrijven.
-De kwaliteit van het scherpstellingssysteem. Bij toestellen die je
manueel scherpstelt, zijn er meestal geen problemen te verwachten.
Bij autofocustoestellen ga je best na of dit systeem ontregeld raakt
als er bewoging is onder de camera. Als dit het geval is, dan zal de
automatische scherpstellingsfunctie uitschakelbaar moeten zijn.
-De verlichting van het leesplateau, die geen storende schaduwen van
de hand op het scherm mag veroorzaken.
-Een degelijke oog-hand coördinatie.
In IM 11,4 van december ‘97, IM 12,3 van september ‘98 en IM 13,3 van september ‘99 vind je testverslagen van respectievelijk kleuren beeldschermloepen, toestellen met PC-aansluiting en configuraties met afstandscamera.
==========
Figuur: Overzicht van schrijfhulpmiddelen, ingedeeld naar functionele
eigenschappen
==========
Handgeschreven document produceren door slechtzienden:
-Kleine schrijfhulpjes (mallen, schrijframen,...)
-Optische hulpmiddelen
-Beeldschermloep
----------
Brailledocument produceren door niet-zienden:
-Kleine schrijfhulpjes (prikpennen, prikbordjes,...)
-Braillelettertang
-Brailleschrijfmachine
-Aangepaste PC met tekstverwerker en brailledrukker
----------
Gedrukt document produceren door slechtzienden en niet-zienden:
-Aangepaste PC met tekstverwerker en zwartdrukprinter
----------
Notities nemen door slechtzienden:
-Dictafoon of cassetterecorder
-Memorecorder
-Notitietoestel met alfanumeriek toetsenbord
-Aangepaste draagbare PC
Notities nemen door niet-zienden:
-Dictafoon of cassetterecorder
-Memorecorder
-Brailleschrijfmachine
-Braillenotitietoestel
-Aangepaste draagbare PC
----------
Formulier invullen door slechtzienden:
-Optische hulpmiddelen
-Speciaal scansysteem
----------
Tekenen door slechtzienden:
-Optische hulpmiddelen
-Beeldschermloep
Tekenen door niet-zienden:
-Kleine tekenhulpjes (tekentang, reliëftekenplank,...)
-Reliëfpennen
==========
2. Braille
De hulpmiddelen voor het produceren van een brailledocument zijn de
laatste 10 jaar drastisch veranderd (de apparatuur voor
brailleproductiecentra even buiten beschouwing gelaten). Aanvankelijk
gebruikte zowat iedere niet-ziende hiervoor een (meestal mechanische)
brailleschrijfmachine. Nadien zijn daar ook de elektrische en
elektronische toestellen bijgekomen. Sinds de popularisering van de
PC, nu zo’n tien jaar geleden, en de mogelijkheid hiermee een
brailledrukker aan te sturen, is het gebruik van
brailleschrijfmachines zienderogen achteruitgegaan. Dit wil echter
niet zeggen dat deze toestellen geen plaatsje meer verdienen in dit
overzicht. We merken in de praktijk immers dat de meeste niet-zienden
naast hun PC nog een Perkins (of aanverwant toestel) in de aanslag
houden om zo nu en dan vlug een kort brailledocument te typen.
Voor het aanmaken van langere documenten en voor zij die hele dagen
achter een computerscherm vertoeven, is er uiteraard niets handiger
dan een PC met een tekstverwerker. Je kan dan documenten op dezelfde
manier aanmaken als je ziende collega’s en bovendien zijn ze ook
nog eens vlot uitwisselbaar met andere PC-gebruikers.
Vanuit de tekstverwerker kan je zo’n document dan naar een
brailledrukker sturen, die het enkel- of dubbelzijdig voor je op
papier zet. Een testverslag van brailledrukkers vindt u in IM 11,1
van maart ‘97. De hierin geteste toestellen zijn nog steeds
verkrijgbaar.
3. Gedrukte tekst
Zoals zienden een 15-tal jaar geleden massaal van de goeie ouwe
schrijfmachine overschakelden naar de PC voor het aanmaken van
gedrukte teksten, zo zijn intussen ook niet- en slechtzienden
overgeschakeld van de aangepaste schrijfmachine naar de aangepaste
(met vergroting, spraak of braille) PC. Deze omschakeling biedt het
grote voordeel dat de niet- of slechtziende met dezelfde computer en
dezelfde toepassingsprogramma’s werkt als zijn ziende
collega’s.
4. Notities
Het maken van korte en dikwijls vluchtige notities is een
schrijfactiviteit waarvoor specifieke hulpmiddelen bestaan. Doorgaans
worden dergelijke notities slechts tijdelijk bewaard op het medium
dat hier het meest geschikt voor is. Vaak is er helemaal geen
behoefte om ze op papier te zetten, hoewel sommige
notitiehulpmiddelen deze mogelijkheid wel bieden.
Wie niet graag lange stukken tekst intypt, maar toch frequent grote
hoeveelheden informatie moet kunnen noteren, kan opteren voor een
dictafoontje. De beperkingen van zo’n toestel zijn dat je de
notities enkel in auditieve vorm terug kan raadplegen en dat het soms
enig zoek- en bandspoelwerk vraagt om bepaalde passages terug te
vinden. Dictafoons worden doorgaans niet speciaal als hulpmiddel
ontwikkeld, maar zijn in de gewone handel te vinden. Controleer bij
aankoop van een dictafoon als hulpmiddel of het:
-Een regelbare weergavesnelheid (bij voorkeur met
toonhoogtecorrectie) biedt.
-Beschikt over een indexeersysteem (waarmee je snel iets kan
terugvinden).
-De mogelijkheid biedt om versneld voor- en achteruit te spoelen met
behoud van klank.
-Bij voorkeur niet uitgerust is met een LCD-scherm waarop informatie
wordt getoond die je nodig hebt om het toestel naar behoren te kunnen
bedienen. Het kan bijvoorbeeld handig zijn als de dictafoon
pieptoontjes genereert ter ondersteuning bij de bediening.
Als je eerder korte notities auditief wil vastleggen, kan je een
memorecorder gebruiken. Net zoals bij dictafoons kan je ook hier de
notities nadien slechts in auditieve vorm raadplegen. Doordat de
opnames niet op een cassettebandje maar in een chip bewaard worden,
kan je echter veel gemakkelijker zoeken naar een notitie en kan deze
direct beluisterd worden. In IM 12,4 van december ‘98 en
IM 13,1 van maart ’99 vind je vergelijkende
testverslagen over respectievelijk eenvoudige memorecorders en
geavanceerde varianten, die ook agenda- en adressenboekfuncties
bieden.
Helemaal bovenaan het gamma notitiehulpmiddelen vinden we de
notitietoestellen die een toetsenbord bieden om notities in te typen
en een intern geheugen om de notities op te slaan. We kennen diverse
soorten notitietoestellen. Voor slechtzienden bestaan er apparaten
met een alfanumeriek toetsenbord en met spraakweergave, al dan niet
aangevuld door een beeldscherm met vergrote weergave. Blinden kunnen
een apparaat kiezen dat een brailletoetsenbord heeft voor het
invoeren van gegevens en een spraaksynthesizer en/of een
brailleleesregel voor weergave van de ingetypte notities. Een
uitgebreid gebruikersverslag over dergelijke apparaten tref je verder
in dit nummer aan.
Functioneler, maar minder draagbaar, is de schootcomputer, uitgerust
met de nodige hulpmiddelen. Je hebt dan al de functionele
mogelijkheden van een PC ter beschikking voor het nemen van je
notities, maar je moet ook meer volume en gewicht meeslepen.
5. Formulieren
Net zoals het maken van notities is het invullen van een formulier
een schrijfactiviteit waarvoor er een speciaal hulpmiddel bestaat:
VisAbility. Met dit programma kan je een formulier inscannen. Het
gescande beeld wordt vervolgens vergroot op het scherm getoond,
waarbij de gebruiker de mogelijkheid krijgt om tekst te typen in de
invulvelden van het document. Vervolgens kan het ingevulde formulier
op een printer afgedrukt worden. In IM 9,3 van
september ’95 vind je een technische fiche van dit product,
dat sindsdien nauwelijks gewijzigd werd. Een gelijkaardige
functionaliteit wordt ook geboden door de grafische editeeromgeving
van Microsoft Word.
6. Tekenen
We ontmoeten niet vaak visueel gehandicapte personen die nood hebben
aan het maken van tekeningen, maar niettemin bestaan er
tekenhulpmiddelen.
Slechtzienden kunnen de beeldschermloep als tekenhulpmiddel inzetten.
De aandachtspunten die we in de paragraaf over handschrift
aanhaalden, gelden ook hier. We kunnen dit lijstje nog vervolledigen
met één criterium: als je gekleurde tekeningen wil
maken kan je uiteraard best opteren voor een toestel met
kleurenweergave.
Voor niet-zienden die ondanks hun handicap er toch nood aan hebben om
eenvoudige tekeningen op papier te zetten, bestaan er thermische
pennen waarmee je op zwelpapier kan tekenen. Doordat de punt van
zo’n pen warm is, worden de getekende lijnen onmiddellijk
voelbaar. Een technische fiche van zo’n hulpmiddel vind je in IM
9,1 van maart ‘95.
Gebruikersimpressies: Notitietoestellen
Gerrit Van den Breede
1. Inleiding
Over het algemeen streven we er zoveel mogelijk naar om visueel
gehandicapte gebruikers te betrekken bij de beoordeling van
hoogtechnologische hulpmiddelen. Tenslotte zijn zij de
ervaringsdeskundigen met de beste kijk op de betrouwbaarheid van een
product.
Vlak na de officiële lancering van de Euroscope in april 1998
waren we van plan dit notitietoestel uit te testen maar het bleek
toen nog niet helemaal operationeel te zijn. Ondertussen (april 2000)
is de Euroscope bijna twee jaar op de markt. Daarom vonden we de tijd
rijp voor een praktische kennismaking. Omdat het steeds interessant
is te kunnen vergelijken, hebben we ook twee andere notitietoestellen
die in België verkocht worden onder ogen genomen, namelijk de
Braille Lite (ondertussen Braille Lite 2000 genoemd) en de
Memospeech. Alleen deze laatste beschikt over een standaard
(qwerty/azerty) toetsenbord, terwijl de twee andere met een
brailletoetsenbord zijn uitgerust. Gezien de geringe middelen en
mankracht, hebben we ons moeten beperken tot drie personen met een
Euroscope en telkens twee personen met de Braille Lite en de
Memospeech. De beoordelingen en meningen zijn afkomstig van de
gebruikers, tenzij uitdrukkelijk anders vermeld.
2. Overzicht toestellen
De tabel op de volgende pagina geeft een beknopt overzicht van de in
Nederland en Vlaanderen beschikbare toestellen. Voor meer
gedetailleerde informatie verwijzen we, indien beschikbaar, naar de
technische fiches.
3. Euroscope / Euroscope 20
We hebben drie blinden geïnterviewd: één
volwassene (persoon 1) en twee kinderen (kind 1 en
kind 2). Allen hebben ze hun toestel bij dezelfde leverancier
gekocht en geven de voorkeur aan het werken met een gewoon
toetsenbord. Alleen kind 2 heeft een Euroscope 20, die over
spraak- en brailleweergave beschikt. De producent laat weten dat
binnenkort nieuwe versies van de ingebouwde programma’s
beschikbaar zullen zijn.
Persoon 1 heeft enkele maanden na de officiële lancering zijn Euroscope ontvangen. Hij heeft twee dagen opleiding gekregen, waarvan één tijdens de ontwikkeling van het toestel. Hij is van mening dat één dag toch een minimum is. Deze opleiding vond hij heel goed. Zijn notitietoestel dient voor het schrijven van een boek. Naast de tekstverwerkingsfunctie, het bestandsbeheer en het klokje gebruikt hij geen andere functies zoals agenda, rekenmachine of databank. Dit is eenvoudigweg omdat deze programma’s nog niet klaar zijn of in een betaversie meegeleverd zijn. Hij zou graag een verbinding (via draad) maken tussen zijn PC en de Euroscope om bestanden te kunnen uitwisselen.
==========
Tabel: overzicht van de notitietoestellen die in Vlaanderen en
Nederland op de markt zijn.
==========
-Product (producent): Braille Lite 2000 (Blazie Engineering)
-Leveranciers: DBS, Integra Stichting Spits
-Toetsenbord: Braille
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Nederlands *
-Brailleweergave: 18 braille-cellen
-Technische fiche: pg 42
----------
-Product (producent): Braille Lite 40 (Blazie Engineering)
-Leveranciers: DBS, Integra Stichting Spits
-Toetsenbord: Braille
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Nederlands *
-Brailleweergave: 40 braille-cellen
-Technische fiche: IM 12,3
----------
-Product (producent): Braille Note (Pulse Data Int.)
-Leverancier: Tieman België
-Toetsenbord: Braille
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Gepland
-Brailleweergave: 18 of 32 braillecellen
-Technische fiche: Geen fiche
----------
-Product (producent): Braille ‘n Speak (Blazie Engineering)
-Leveranciers: Data Braille Service, Integra
-Toetsenbord: Braille
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Engels *
-Brailleweergave: Nee
-Technische fiche: IM 5,3
----------
-Product (producent): Braille Wave (Handy Tech)
-Leveranciers: Data Braille Service, Erocos
-Toetsenbord: Braille
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Nee
-Brailleweergave: 40 braille-cellen
-Technische fiche: pg 43
----------
-Product (producent): Euroscope (Sensotec)
-Leverancier: Sensotec
-Toetsenbord: Braille
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Nederlands *
-Brailleweergave: Nee
-Technische fiche: IM 12,3
----------
-Product (producent): Euroscope 20 (Sensotec)
-Leverancier: Sensotec
-Toetsenbord: Braille
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Nederlands *
-Brailleweergave: 20 braille-cellen
-Technische fiche: IM 12,3
----------
-Product (producent): Memospeech (Data Braille Service)
-Leverancier: Data Braille Service
-Toetsenbord: Alfanumeriek
-Vergroting: Keuze uit diverse programma's
-Spraakweergave: Nederlands *
-Brailleweergave: Optioneel
-Technische fiche: pg 44
----------
-Product (producent): Type Lite (Blazie Engineering)
-Leveranciers: DBS, Integra Stichting Spits
-Toetsenbord: Alfanumeriek
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Nederlands *
-Brailleweergave: 40 braille-cellen
-Technische fiche: Geen fiche
----------
-Product (producent): Type ‘n Speak (Blazie Engineering)
-Leverancier: DBS, Integra Stichting Spits
-Toetsenbord: Alfanumeriek
-Vergroting: Nee
-Spraakweergave: Nederlands *
-Brailleweergave: Nee
-Technische fiche: IM 11,4
==========
DBS is de afkorting voor Data Braille Service
*: ook andere talen beschikbaar
Dit zal echter pas kunnen als hij overgeschakeld is van Windows 3.1 naar Windows NT. De functionaliteit en de eenvoudige werking hebben persoon 1 aangenaam verrast. De spraakkwaliteit in het algemeen en de intonatie in het bijzonder zou hij graag verbeterd zien en geeft hij zelfs aan als meest storend aspect van de Euroscope. Het zoeken in de omvangrijke braillehandleiding is even wennen, maar hij heeft toch alles gevonden wat hij zocht. Hij heeft geen klachten over de service van de leverancier.
Kind 1 heeft zijn Euroscope sinds november 1999. Hij zit in de laatste klas van het lager onderwijs en gebruikt het toestel om te noteren en huiswerk te maken. Bij de levering heeft de leverancier één uur uitleg gegeven, wat kind 1 voldoende vindt om te beginnen. Hij zou graag zien dat zowel de PC als de Euroscope elkaars bestanden kunnen openen ter bewerking. Hij weet dat Sensotec hieraan werkt en kijkt ernaar uit. Hij sluit zowel een zwartdruk- als een brailleprinter aan op de Euroscope. Kind 1 zou graag zijn brailleleesregel willen aansluiten op de Euroscope, maar dit is nog te realiseren door de producent. Alleen de klok en de tekstverwerker zijn effectief bruikbaar. De rekenmachine kan alleen basisbewerkingen met gehele getallen uitvoeren en de andere programma’s zoals de databank en agenda zijn nog niet klaar. De vaststelling dat de Euroscope kleine bestanden aanmaakt, heeft kind 1 aangenaam verrast. De traagheid van het bestandsbeheer (30 à 40 seconden om een lijst van 63 bestanden op te bouwen) ervaart hij als meest storende eigenschap van de Euroscope. De meegeleverde braillehandleiding is te omvangrijk en dat is meteen de reden waarom kind 1 er geen gebruik van maakt. Over de service van de leverancier is hij tevreden, want het toestel wordt op school of thuis.
Kind 2 heeft zijn Euroscope 20 sinds september 1999, studeert Verkoop en Kantoor en gebruikt het toestel om te noteren en huiswerk te maken. Bij de levering heeft de leverancier ongeveer twee uur uitleg gegeven. Kind 2 zoekt graag zelf uit wat de mogelijkheden zijn en heeft geen behoefte aan een opleiding. Hij zou graag zien dat zowel de PC als de Euroscope elkaars bestanden kunnen openen. Kind 2 gebruikt de tekstverwerker ook als agenda. Hij wist niet dat er ook een klok, een rekenmachine en een agendafunctie in de Euroscope 20 zitten. Het toestel wordt in de klas, thuis en onderweg in de auto gebruikt. Kind 2 sluit zowel een zwartdruk- als een brailleprinter aan. De compactheid van de Euroscope 20 heeft hem aangenaam verrast. Hij zou wel graag meer programma’s en een soort Windows ter beschikking hebben op het notitietoestel. Het lange wachten op verbeteringen vanwege de producent stoort hem erg. De meegeleverde documentatie heeft hij niet gelezen. De Euroscope 20 vindt hij veel beter dan de Euroscope want dankzij de braillecellen heb je een veel betere tekstcontrole. De service van de leverancier ervaart hij als duur.
4. Braille Lite
We hebben twee blinde volwassenen geïnterviewd die beiden tolk
van beroep zijn. Persoon 2 is Engelse van oorsprong en heeft
haar Braille Lite in Engeland gekocht.
Persoon 2 heeft de Braille Lite gedurende één maand kunnen testen alvorens te beslissen om hem aan te kopen (zomer 1994). Zij maakt intensief en dagelijks gebruik van het toestel: notities nemen, adressen en telefoonnummers opslaan, brieven schrijven, rekenen, afspraken plannen met de agendafunctie en de klok raadplegen. De ingebouwde programma’s geven haar voldoening en ze heeft een aantal nieuwe versies gekocht. Omdat zij erg braillegericht is, wordt de Engelse spraakweergave niet gebruikt. Ze heeft geen opleiding gehad voor het gebruik van het toestel maar dat vindt ze niet erg, omdat ze graag zelf technische zaken uitzoekt. De gegevensuitwisseling tussen haar PC en de Braille Lite gebeurt via diskettes. Ze sluit een inktjetprinter aan op haar veel gebruikte notitietoestel. Het stille toetsenbord, de intuïtieve bediening (zeker voor Engelstaligen) en de knip-en-plak functie zijn eigenschappen die haar aangenaam verrast hebben. Dankzij het uitstekende tasje met lange riem is het mogelijk om de Braille Lite al staande te gebruiken, bijvoorbeeld tijdens het telefoneren. Persoon 2 zou graag meer werkgeheugen (RAM) ter beschikking hebben en het 6-punts brailletoetsenbord maakt het lastig (omwille van de ASCII-code) om te werken met speciale tekens zoals ë, ç en à. Persoon 2 is tevreden over de duidelijke Engelse handleiding en de service van haar Britse leverancier. Over het algemeen is persoon 2 erg blij met de Braille Lite. Indien ze opnieuw voor de keuze stond, zou ze graag 40 braillecellen hebben, dus een Braille Lite 40 of eventueel de nieuwe Braille Wave komen dan in aanmerking.
Persoon 3 heeft de Braille Lite leren kennen via haar collega persoon 2 en heeft het toestel in 1996 aangekocht bij een Belgische leverancier. Op dit moment zijn de braillecellen aan een controle (wellicht een reinigingsbeurt) toe en moet de ingebouwde programmatuur geactualiseerd worden. Persoon 3 heeft de Braille Lite altijd bij zich en maakt er intensief gebruik van: aantekeningen maken tijdens vergaderingen, adressen bijhouden en diverse notities maken. Zij gebruikt het toestel echter niet onderweg. De persoonlijke agenda (waarschijnlijk defect), de rekenmachine, de PC-verbinding en het aansluiten van een printer zijn mogelijkheden van het toestel die zij niet gebruikt. Bij de levering van het toestel heeft ze ongeveer 30 minuten instructie gehad, wat ze erg weinig vindt vanwege de niet zo voor de hand liggende bediening van de Braille Lite. Het stille toetsenbord en de compactheid zijn eigenschappen die haar aangenaam verrast hebben. Het balkje boven de braillecellen is te luidruchtig bij het bedienen en de leesfunctie voor doorlopende tekst zou beter moeten kunnen. Persoon 3 vindt dat de braillecellen te snel versleten zijn (reeds na 4 jaar). De meegeleverde Engelstalige documentatie is erg uitgebreid en de beknopte hulpfunctie in het toestel werkt goed. Wie niet voldoende Engels kent, heeft een probleem. Persoon 3 is over het algemeen tevreden over haar notitietoestel. Eventueel zou ze wel graag naar een toestel met 40 braillecellen overstappen, indien het gewicht niet te hoog ligt.
5. Memospeech
De Memospeech is een buitenbeentje ten opzichte van de andere twee
toestellen. Het gaat hier in feite om een compacte draagbare
Windows-computer met standaard programma’s en een gewoon
toetsenbord. De Memospeech wordt geleverd met Windows 98,
Supernova en Orpheus. Dit geheel kan variëren naargelang de
evolutie van het marktaanbod en de wensen van de klant. Een CD-ROM
lezer en een diskettestation worden meegeleverd.
We hebben één slechtziende volwassene (persoon 4) en één blinde volwassene (persoon 5) geïnterviewd. Beiden hebben hun toestel bij dezelfde leverancier (tevens producent) aangekocht.
Persoon 4 bezit de Memospeech sinds oktober 1999. De Euroscope en de Braille ‘n Speak zijn twee braillenotitietoestellen die hij ook overwogen heeft. Persoon 4 gebruikt de Memospeech als volwaardige draagbare computer met vergroting en spraak (Orpheus). Onder DOS gebruikt hij ZoomText als vergrotingsprogramma en onder Windows is het Supernova. Zijn dagelijkse toepassingen zijn een tekstverwerker, een databank en een schaakprogramma. De Memospeech wordt thuis, op het werk en onderweg gebruikt. Een matrix- en laserprinter worden aangesloten voor het afdrukken van documenten. Gegevensuitwisseling gebeurt via diskettes. Bij de levering heeft de leverancier een korte uitleg gegeven en daarna heeft persoon 4 zelf alles uitgezocht. Een Nederlandse handleiding ontbrak en de update naar versie 4.0 van Supernova laat op zich wachten. De helderheid van het beeldscherm en het vrij degelijke toetsenbord zijn eigenschappen die persoon 4 aangenaam verrast hebben. Omdat hij tussen DOS en Windows schakelt, zijn er nog problemen qua toetsenbord (qwerty ipv azerty) en vergroting onder DOS. Het meest storende is het aanhoudend gepiep als de Memospeech uit waakstand komt onder DOS. Persoon 4 heeft de ervaring dat zijn leverancier niet altijd adequaat reageert als er zich problemen voordoen. In het algemeen is hij wel tevreden over de Memospeech. Indien hij opnieuw zou kunnen kiezen, zou hij de voorkeur geven aan een grotere draagbare PC waar CD-ROM lezer en diskettestation ingebouwd zijn, ondanks het feit dat dit ten koste gaat van gewicht en afmetingen.
Persoon 5 heeft zijn Memospeech aangekocht in september 1999. De Braille ‘n Speak heeft hij niet gekozen vanwege het beperkte geheugen en de slechte spraakkwaliteit. Persoon 5 gebruikt het toestel om gegevens van het werk mee naar huis te nemen, teksten te lezen, notities te nemen en telefoonnummers op te zoeken. De Memospeech wordt zowat overal gebruikt: thuis, op het werk, op vergaderingen en tijdens lange treinreizen. Bij de levering heeft de leverancier een korte uitleg gegeven en daarna heeft persoon 5 zelf alles uitgezocht, wat hij niet als een probleem ervaart omdat hij over voldoende computerkennis beschikt. Wegens de beperkte hoeveelheid uit te wisselen gegevens tussen de Memospeech en de bureau-PC gebeurt dit via diskettes. Het ingebouwde modem wordt echter wel gebruikt voor gegevensoverdracht met de databank van zijn werkgever. Voor het serieuzere typewerk heeft persoon 5 een standaard PC-toetsenbord aangeschaft en voor een betere geluidskwaliteit sluit hij actieve luidsprekers aan. Eigenschappen die hem aangenaam verrast hebben: de compactheid, het waarschuwingssignaal alvorens in waakstand te gaan en de mogelijkheid om randapparatuur aan te sluiten die tegen een redelijke prijs te koop is. Persoon 5 kon niet direct eigenschappen opnoemen die voor verbetering vatbaar zijn, maar de beperkte autonomie met aangesloten CD-ROM lezer en diskettestation vindt hij toch storend. De meegeleverde documentatie laat zeker te wensen over. Persoon 5 heeft spelenderwijs leren werken met de Memospeech. Hij is over het algemeen tevreden. Indien hij opnieuw voor de keuze zou staan, behoort een notitietoestel met brailleleesregel dat binnen een zekere prijscategorie valt, tot de kanshebbers. Persoon 5 is verder heel tevreden over de service van zijn leverancier.
6. Tot slot
Dit artikel geeft slechts een beperkte indruk hoe notitietoestellen
door enkele gebruikers ervaren worden. Toch hopen we dat u enkele
herkenbare situaties en verrassende ervaringen heeft kunnen lezen,
waaruit u dan uw conclusies kan trekken.
Ondanks de beperkte groep mensen durven we het toch aan om enkele
algemene tendensen aan te geven op basis van wat de gebruikers ons
vertelden.
*De meerderheid van de mensen verkiest te werken met een gewoon
toetsenbord (azerty of qwerty).
*Iedereen zegt in het algemeen tevreden te zijn over zijn
notitietoestel. Maar op de vraag of ze hetzelfde toestel opnieuw
zouden aankopen, antwoorden de meesten dat het product toch verbeterd
en uitgebreid zou moeten worden.
*De meesten hebben weinig moeite gedaan om op basis van
onafhankelijke informatie een notitietoestel te kiezen.
Eerlijkheidshalve moet gezegd worden dat de keuze dikwijls ook
beperkt was.
Toegankelijkheid
-Adres: http://www.abledata.com/index.htm
-Opmaak: voornamelijk tekst
-Keuze tussen tekst- en grafische versie: ja
-Koppelingen naar andere sites
-Invulscherm(en)
Inhoud
Abledata is een webstek die uitgebreide informatie over hulpmiddelen
biedt:
-Een databank met informatie (productnaam, beschrijving, trefwoorden,
producent, leveranciers en prijs) over 25.000 hulpmiddelen voor
personen met een handicap. Je kan hierin zoeken op productnaam,
producentnaam of op kenmerk.
-Koppelingen naar informatiecentra waar je meer over hulpmiddelen
verneemt, netjes ingedeeld per handicap.
-Een consumentenforum waar hulpmiddelengebruikers terecht kunnen met
hun ervaringen met hulpmiddelen en waar je ervaringen van anderen kan
lezen.
-Een pagina met de laatste nieuwtjes over technologie voor
gehandicapten.
-Een groot aantal koppelingen naar andere interessante
weblocaties.
Toegankelijkheid
-Adres: http://socialsecurity.fgov.be/gids/homepage.htm
-Opmaak: enkel tekst, slechts één grafische afbeelding
(voorpagina van de Handigids)
-Keuze tussen tekst- en grafische versie: nee (niet noodzakelijk)
Inhoud
Op deze webstek vind je de elektronische versie van de Handigids, een
adressengids die ten behoeve van gehandicapten door de Belgische
federale overheid wordt uitgegeven en ook op papier beschikbaar is.
Inhoudelijk wordt op deze site geboden:
-De integrale inhoud van de papieren Handigids. Hier vind je een
overzicht van al de federale, Vlaamse en Brusselse
overheidsinstellingen die je als gehandicapte nodig kan hebben en de
procedures die er gevolgd worden. Dit overzicht wordt aangevuld met
een adressenlijst van diverse verenigingen die zich tot gehandicapten
richten.
-Een handleiding die je wegwijs maakt in de gids.
-Informatie over Handitel, de telefonische informatielijn van de
overheid ten behoeve van personen met een handicap.
-Een koppeling naar de website van de sociale zekerheid in
België.
Toegankelijkheid
-Adres: http://janweb.icdi.wvu.edu
-Opmaak: hoofdzakelijk tekst
-Keuze tussen tekst- en grafische versie: nee (niet noodzakelijk)
-Koppelingen naar andere sites
-Invulscherm(en)
Inhoud
JAN ("Job Accomodation Network") is een internationale dienst
aangeboden door de Universiteit van West-Virginia. Iedereen kan er
terecht met vragen over tewerkstelling van personen met een
functionele beperking. Hou er wel rekening mee dat het initiatief
opgezet is vanuit een Noord-Amerikaanse invalshoek. Er is een
Amerikaanse en een Canadese versie van de site en de bezoeker heeft
telkens de keuze tussen een Engelse of een Franse versie.
-Via een invulformulier kan een vraag ingediend worden. Het antwoord
kan in het Engels, Frans of Spaans gegeven worden en bovendien ook in
grootdruk, in braille, op cassette of op diskette.
-Er zijn een massa koppelingen naar locaties die verband houden met
handicap en tewerkstelling.
-De JAN-site houdt rekening met gebruikers van spraaksynthesizers en
brailleleesregels.
Bespreking website: Disability Information for Students and Professionals
Toegankelijkheid
-Adres: http://www.abilityinfo.com
-Opmaak: hoofdzakelijk tekst met enkele grafische afbeeldingen
-Keuze tussen tekst- en grafische versie: neen (niet
noodzakelijk)
-Koppelingen naar andere sites
-Invulscherm(en)
Inhoud
Deze Engelstalige site uit Canada bevat een bundeling van informatie
voor studenten die een sociale studierichting gekozen hebben en voor
professionelen die werken met gehandicapten. De inhoud omvat:
-Een wereldwijd overzicht van persberichten over handicaps.
-Informatie over tewerkstelling van gehandicapten.
-Een overzicht van boeken en tijdschriften in verband met
handicaps.
-Een verzameling van meer dan 200 koppelingen betreffende handicap en
studeren.
-Een open discussieforum en een zoekrobot waarmee je binnen de
locatie kan zoeken.
Technische fiche - Beeldschermoepen - Koba Astra
Breedbeeld
ISO 9999 21.06.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: bureaumodel
Weergave: kleur
Schermdiagonaal: 60, 70 of 80 cm
Vergroting: afhankelijk van TV-toestel
Keuze tekst- en achtergrondkleur
Autofocus en elektrische zoom
Aanvullende informatie:
*De Astra Breedbeeld is een kleuren beeldschermloep bestaande uit een
leesplateau met camera-eenheid (die tevens het bedieningspaneel
herbergt), met daarop een breedbeeld televisietoestel dat dienst doet
als beeldscherm.
*Het gros van de bedieningsknoppen zit vooraan op het
bedieningspaneel: aan/uit-schakelaar, knop voor invers beeld,
zoomknop, een toetsje om het autofocussysteem desgewenst uit te
schakelen, een selectieknop voor de kleuren (zwart/wit, zwart/groen
of zwart/geel) en een draaiknop voor achtergrondcorrectie. Aan de
onderzijde (naast de verlichting van het leesplateau) zitten nog drie
draaiknoppen voor kleurverzadiging, helderheid en contrast.
*De achtergrondcorrectie filtert alle storende achtergrondelementen
uit het document.
*Als beeldscherm wordt een breedbeeldtelevisie met een beelddiagonaal
van 60, 70 of 80 cm meegeleverd. De beeldfrequentie van 120 Hz
garandeert een zeer stabiel beeld.
*De vrije ruimte tussen camera en leesplateau (dat door twee
spaarlampen verlicht wordt) bedraagt 13,5 cm. Dit is ruimschoots
voldoende voor schrijf- of knutselwerk.
*Indien gewenst kan het leesplateau (A3-formaat) volledig buiten het
bereik van de camera geschoven worden, wat nog meer vrije ruimte
oplevert voor knutselwerk.
*Standaard meegeleverd: Nederlandstalige handleiding.
*Opties: module voor leeslijn en beeldafdekking, module met andere
artificiële kleuren, kaart met PC aansluiting, aansluiting voor
tweede camera, monitoren en TV-toestellen met diverse
schermdiagonalen, meubel.
*Aansluitingen: Scart-aansluiting.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen camera-eenheid: 55 x 50 x 29 cm.
Producent:
KOBA VISION
De Oude Hoeven 6
3971 Leopoldsburg
België
Telefoon: +32 (0)11 34 45 13
Fax: +32 (0)11 34 85 25
Leverancier en prijs:
*België: Koba Vision: met 60 cm scherm: 155.850
BEF / 3.836 EUR
met 70 cm scherm: 163.500 BEF / 4.053 EUR (januari 2000,
incl. BTW)
Technische fiche - Beeldschermoepen - Koba Astra
Classic
ISO 9999 21.06.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: bureaumodel
Weergave: kleur
Schermdiagonaal: 55 cm
Vergroting: 4 tot 52 maal
Keuze tekst- en achtergrondkleur
Autofocus en elektrische zoom
Aanvullende informatie:
*De Astra Classic is een kleuren beeldschermloep bestaande uit een
leesplateau met camera-eenheid (die tevens het bedieningspaneel
herbergt), met daarop een televisietoestel dat dienst doet als
beeldscherm.
*Het gros van de bedieningsknoppen zit vooraan op het
bedieningspaneel: aan/uit-schakelaar, knop voor invers beeld,
zoomknop, een toetsje om het autofocussysteem desgewenst uit te
schakelen, een selectieknop voor de kleuren (zwart/wit, zwart/groen
of zwart/geel) en een draaiknop voor achtergrondcorrectie. Aan de
onderzijde (naast de verlichting van het leesplateau) zitten nog drie
draaiknoppen voor kleurverzadiging, helderheid en contrast.
*De achtergrondcorrectie filtert alle storende achtergrondelementen
uit het document.
*De vrije ruimte tussen camera en leesplateau (dat door twee
spaarlampen verlicht wordt) bedraagt 13,5 cm. Dit is ruimschoots
voldoende voor schrijf- of knutselwerk.
*Indien gewenst kan het leesplateau (A3-formaat) volledig buiten het
bereik van de camera geschoven worden, wat nog meer vrije ruimte
oplevert voor knutselwerk.
*Standaard meegeleverd: Nederlandstalige handleiding.
*Opties: module voor leeslijn en beeldafdekking, module met andere
artificiële kleuren, kaart met PC aansluiting, aansluiting voor
tweede camera, monitoren en TV-toestellen met diverse
schermdiagonalen, meubel.
*Aansluitingen: Scart-aansluiting.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen camera-eenheid: 55 x 50 x 29 cm.
Producent:
KOBA VISION
De Oude Hoeven 6
3971 Leopoldsburg
België
Telefoon: +32 (0)11 34 45 13
Fax: +32 (0)11 34 85 25
Leverancier en prijs:
*België: Koba Vision: 133.069 BEF / 3.299 EUR
(januari 2000, incl. BTW)
Technische fiche - Beeldschermoepen - Koba LC
Kleur
ISO 9999 21.06.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: bureaumodel
Weergave: kleur
Schermdiagonaal: 55 cm
Vergroting: 4 tot 52 maal
Autofocus en elektrische zoom
Aanvullende informatie:
*De Koba LC Kleur is een kleuren beeldschermloep bestaande uit een
leesplateau met camera-eenheid (die tevens het bedieningspaneel
herbergt), met daarop een televisietoestel dat dienst doet als
beeldscherm.
*Het gros van de bedieningsknoppen zit vooraan op het
bedieningspaneel: aan/uit-schakelaar, knop voor invers beeld,
zoomknop, een toetsje om het autofocussysteem desgewenst uit te
schakelen en een draaiknop voor achtergrondcorrectie. Aan de
onderzijde (naast de verlichting van het leesplateau) zitten nog drie
draaiknoppen voor kleurverzadiging, helderheid en contrast.
*Bij gebruik van invers beeld kan je met de knop voor
achtergrondcorrectie alle storende achtergrondelementen van een
document wegfilteren.
*De vrije ruimte tussen camera en leesplateau (dat door twee
spaarlampen verlicht wordt) bedraagt 13,5 cm. Dit is ruimschoots
voldoende voor schrijf- of knutselwerk.
*Indien gewenst kan het leesplateau (A3-formaat) volledig buiten het
bereik van de camera geschoven worden, wat nog meer vrije ruimte
oplevert voor knutselwerk.
*Standaard meegeleverd: Nederlandstalige handleiding.
*Opties: module voor leeslijn en beeldafdekking, aansluiting voor
tweede camera, monitoren en TV-toestellen met diverse
schermdiagonalen, meubel.
*Aansluitingen: Scart-aansluiting.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen camera-eenheid: 55 x 50 x 29 cm.
Producent:
KOBA VISION
De Oude Hoeven 6
3971 Leopoldsburg
België
Telefoon: +32 (0)11 34 45 13
Fax: +32 (0)11 34 85 25
Leverancier en prijs:
*België: Koba Vision: 96.364 BEF / 2.389 EUR (januari
2000, incl. BTW)
Technische fiche - Beeldschermoepen - Koba LC
Wit-Zwart
ISO 9999 21.06.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: bureaumodel
Weergave: monochroom
Schermdiagonaal: 55 cm
Vergroting: 4 tot 52 maal
Autofocus en elektrische zoom
Aanvullende informatie:
*De Koba LC Wit-Zwart is een monochrome beeldschermloep bestaande uit
een leesplateau met camera-eenheid (die tevens het bedieningspaneel
herbergt), met daarop een televisietoestel dat dienst doet als
beeldscherm.
*Het gros van de bedieningsknoppen zit vooraan op het
bedieningspaneel: aan/uit-schakelaar, knop voor invers beeld,
zoomknop, een toetsje om het autofocussysteem desgewenst uit te
schakelen en een draaiknop voor achtergrondcorrectie. Aan de
onderzijde (naast de verlichting van het leesplateau) zitten nog twee
draaiknoppen voor helderheid en contrast.
*Bij gebruik van invers beeld kan je met de knop voor
achtergrondcorrectie alle storende achtergrondelementen van een
document wegfilteren.
*De vrije ruimte tussen camera en leesplateau (dat door twee
spaarlampen verlicht wordt) bedraagt 13,5 cm. Dit is ruimschoots
voldoende voor schrijf- of knutselwerk.
*Indien gewenst kan het leesplateau (A3-formaat) volledig buiten het
bereik van de camera geschoven worden, wat nog meer vrije ruimte
oplevert voor knutselwerk.
*Standaard meegeleverd: Nederlandstalige handleiding.
*Opties: module voor leeslijn en beeldafdekking, aansluiting voor
tweede camera, monitoren en TV-toestellen met diverse
schermdiagonalen, meubel.
*Aansluitingen: Scart-aansluiting.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen camera-eenheid: 55 x 50 x 29 cm.
Producent:
KOBA VISION
De Oude Hoeven 6
3971 Leopoldsburg
België
Telefoon: +32 (0)11 34 45 13
Fax: +32 (0)11 34 85 25
Leverancier en prijs:
*België: Koba Vision: 67.200 BEF / 1.666 EUR (januari
2000, incl. BTW)
Dit toestel kan ook gehuurd worden tegen 2.500 BEF (incl. BTW) per
maand
Technische fiche - Beeldschermoepen - Twinkle
Bright
ISO 9999 21.06.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: bureaumodel
Weergave: kleur
Schermdiagonaal: afhankelijk van PC-scherm
Vergroting: 3 tot 40 maal
Elektronische leeslijnen
Elektronische beeldafdekking
Keuze tekst- en achtergrondkleur
Autofocus en elektrische zoom
PC-aansluiting
Aanvullende informatie:
*De Twinkle Bright is een kleuren beeldschermloep met onderaan een
beweegbaar leesplateau en daarboven een camera. Een PC-monitor wordt
als beeldscherm aangesloten, maar kan niet bovenop de camera-eenheid
geplaatst worden.
*Het leesplateau biedt een aantal nieuwigheden. Aan de voorzijde zijn
twee polssteunen geïntegreerd, met daartussenin de
bedieningstoetsen voor in- en uitzoomen, in- of uitschakelen van het
autofocussysteem, manuele scherpstelling, invers beeld, keuze tussen
monochrome of kleurenweergave en in- of uitschakelen van de
leesaanwijzer.
*De gebruiker kan voor de beeldweergave op de monitor schakelen
tussen volledig camerabeeld, volledig PC-beeld of weergave van twee
deelbeelden: camera én PC-beeld op een opgesplitst scherm.
*De leesaanwijzer genereert een rode lichtvlek op het deel van het
document dat door de camera waargenomen wordt. Hij moet vooral hulp
bieden bij het schrijven.
*Achter het leesplateau bevinden zich links een pennenbakje en rechts
de bedieningsknoppen voor het instellen van de verticale en
horizontale leeslijnen en beeldafdekking en de 12 artificiële
kleuren voor tekst en achtergrond.
*Het contrast en de lichtsterkte van de camera worden automatisch
ingesteld.
*Het leesplateau kan enkel verticaal of volledig geblokkeerd
worden.
*De afstand tussen leesplateau en camera maakt schrijf- en
knutselwerk mogelijk.
*Standaard meegeleverd: Nederlandstalige handleiding.
*Optie: tweede camera.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen: 40 x 52 x 29 cm; gewicht: 7,1 kg.
Producent:
TIEMAN
Moolhoek 11
3235 XK Rockanje
Nederland
Telefoon: +31 (0)181 40 94 44
Fax: +31 (0)181 40 11 90
Email: info@tieman.nl
Website: http://www.tieman.nl/twinklebright.html
Leveranciers en prijzen:
*België: Tieman België: zonder monitor: 134.448
BEF / 3.333 EUR
met Philips 109 MP monitor: 174.448 BEF / 4.324 EUR (jan.
2000, excl. BTW)
*Nederland: Tieman: zonder monitor:7.995 NLG / 3.628 EUR (april 2000,
excl. BTW) met monitor: prijs op aanvraag
Technische fiche - Beeldschermoepen - Twinkle
Spectrum
ISO 9999 21.06.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: bureaumodel
Weergave: kleur
Schermdiagonaal: 43 cm (17")
Vergroting: 3 tot 40 maal
Autofocus en elektrische zoom
Aanvullende informatie:
*De Twinkle Spectrum is een kleuren beeldschermloep met onderaan een
beweegbaar leesplateau en daarboven de camera en het beeldscherm.
*Het leesplateau biedt een aantal nieuwigheden. Aan de voorzijde zijn
twee polssteunen geïntegreerd, met daartussenin de
bedieningstoetsen voor in- en uitzoomen, in- of uitschakelen van het
autofocussysteem, manuele scherpstelling, invers beeld, keuze tussen
zwart/wit- of kleurenweergave en in- of uitschakelen van de
leesaanwijzer. De bedieningsknoppen zitten dus daar waar de handen
van een beeldschermloepgebruiker zich doorgaans bevinden: op het
leesplateau.
*De leesaanwijzer genereert een rode lichtvlek op het deel van het
document dat door de camera waargenomen wordt. Hij moet vooral hulp
bieden bij het schrijven.
*Achter het leesplateau bevinden zich links een pennenbakje en rechts
een ruimte waar de knoppen van het optiepakket (zie verder)
gemonteerd kunnen worden.
*Het contrast en de lichtsterkte worden automatisch ingesteld.
*Het leesplateau kan enkel verticaal of volledig geblokkeerd
worden.
*De afstand tussen leesplateau en camera maakt schrijf- en
knutselwerk mogelijk.
*De kijkhoek kan gewijzigd worden door het 60 Hz beeldscherm te
kantelen.
*Standaard meegeleverd: Nederlandstalige handleiding.
*Opties: optiepakket met verticale en horizontale leeslijnen en
beeldafdekking en met 12 artificiële kleuren voor tekst en
achtergrond, tweede camera.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen: 40 x 52 x 62,5 cm; gewicht: 24,7 kg.
Producent:
TIEMAN
Moolhoek 11
3235 XK Rockanje
Nederland
Telefoon: +31 (0)181 40 94 44
Fax: +31 (0)181 40 11 90
Email: info@tieman.nl
Website: http://www.tieman.nl/twinklespectrum.html
Leveranciers en prijzen:
*België: Tieman België: zonder optiepakket: 115.228
BEF / 2.856 EUR
met optiepakket: 134.448 BEF / 3.333 EUR (januari 2000,
excl. BTW)
*Nederland: Tieman: zonder optiepakket: 5.995 NLG / 2.720
EUR
met optiepakket: 6.995 NLG / 3.174 EUR (april 2000, excl.
BTW)
Technische fiche - Beeldschermoepen - Twinkle
Star
ISO 9999 21.06.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: bureaumodel
Weergave: monochroom
Schermdiagonaal: 43 cm (17")
Vergroting: 3 tot 40 maal
Autofocus en elektrische zoom
Aanvullende informatie
*De Twinkle Star is een monochrome beeldschermloep met onderaan een
beweegbaar leesplateau en daarboven de camera en het beeldscherm.
*Het leesplateau biedt een aantal nieuwigheden. Aan de voorzijde zijn
twee polssteunen geïntegreerd, met daartussenin de
bedieningstoetsen voor in- en uitzoomen, in- of uitschakelen van het
autofocussysteem, manuele scherpstelling, invers beeld en in- of
uitschakelen van de leesaanwijzer. De bedieningsknoppen zitten dus
daar waar de handen van een beeldschermloepgebruiker zich doorgaans
bevinden: op het leesplateau.
*De leesaanwijzer genereert een rode lichtvlek op het deel van het
document dat door de camera waargenomen wordt. Hij moet vooral hulp
bieden bij het schrijven.
*Achter het leesplateau bevinden zich links een pennenbakje en rechts
een ruimte waar de knoppen van het optiepakket (zie verder)
gemonteerd kunnen worden.
*Het contrast en de lichtsterkte worden automatisch ingesteld.
*Het leesplateau kan enkel verticaal of volledig geblokkeerd
worden.
*De afstand tussen leesplateau en camera maakt schrijf- en
knutselwerk mogelijk.
*De kijkhoek kan gewijzigd worden door het beeldscherm te
kantelen.
*Standaard meegeleverd: Nederlandstalige handleiding.
*Opties: optiepakket (verticale/horizontale leeslijnen &
beeldafdekking), 2de camera.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen: 40 x 52 x 62,5 cm; gewicht: 21,6 kg.
Producent:
TIEMAN
Moolhoek 11
3235 XK Rockanje
Nederland
Telefoon: +31 (0)181 40 94 44
Fax: +31 (0)181 40 11 90
Email: info@tieman.nl
Website: http://www.tieman.nl/twinklestar.html
Leveranciers en prijzen:
*België: Tieman België: 60 Hz model: 76.787
BEF / 1.903 EUR
75 Hz model: 96.007 BEF / 2.380 EUR
Optiepakket: 5.766 BEF / 143 EUR (januari 2000, excl.
BTW)
*Nederland: Tieman: 75 Hz model: 4.995 NLG / 2.266 EUR
Optiepakket: 5.295 NLG / 2.400 EUR (april 2000, excl.
BTW)
Technische fiche - Bladerprogramma’s -
Simply Web
ISO 9999 21.09.27
Basiskenmerken:
Versie: 2.01
Ontworpen voor: Internet Explorer
Spraakondersteuning
Aanvullende informatie
*Simply Web is een hulpprogramma dat het surfen op het web
toegankelijker maakt voor visueel gehandicapten.
*Het maakt gebruik van Microsoft Internet Explorer 3.02, 4.01 of 5.0.
Deze laatste moet geïnstalleerd zijn op de computer maar hoeft
niet opgestart te worden.
*Simply Web heeft een ingebouwd Engels spraaksyntheseprogramma. Men
kan ook beroep doen op andere GUI-toegangsprogramma’s, in
combinatie met een spraak- of brailleweergavesysteem naar keuze.
*Als het programma opstart, verschijnt er een venster waarin zich
bovenaan een menu- en een knoppenbalk bevinden. Daaronder zijn drie
grote subvensters te zien: een linkerzijvenster met daarnaast twee
vensters boven elkaar. Simply Web scheidt de structuurinformatie van
een webpagina van de inhoud.
*Standaard bevat het linkerzijvenster de paginastructuur, maar het
kan ook de favorietenlijst, de geschiedenis of de
toegankelijkheidsbladeraar aanbieden. Als men deze laatste
selecteerd, komt er veel detailinformatie over tabellen en grafische
elementen ; als voor paginastructuur wordt gekozen, worden kaders,
koppelingen en namen van knoppen weergegeven. Het rechter bovenveld
bevat de normale internetpagina en het rechter benedenveld tekst van
de pagina met een cursor. Met de ster-toets op het numerieke
toetsenblok kan alle structuurinformatie in het structuurveld of de
toegankelijkheidsbladeraar in één keer geopend
worden.
Producent:
ECONONET
14211 W. La Sedona Circle
USA-Delray Beach, FL 33484
Verenigde Staten
Telefoon: +1 561 638 09 26
Email: ammirata@econointl.com
Website: http://www.econointl.com/sw
Leverancier en prijs:
*Gratis op te halen van de webstek, maar doorgeven is slechts
toegelaten met toestemming van de programmeur.
Technische fiche - Bladerprogramma’s - Web
Wizard
ISO 9999 21.09.27
Basiskenmerken:
Versie: demo
Ontworpen voor: Internet Explorer
Aanvullende informatie:
*Web Wizard is een hulpprogrammaatje dat het surfen op het web
toegankelijker maakt voor visueel gehandicapten.
*De demo-versie is gratis en is steeds 30 minuten actief als Internet
Explorer 5.0 gestart wordt. Het volledige pakket wordt alleen samen
met Virgo geleverd.
*Het Web Wizard venster bestaat uit een tekstveld met de informatie
van de internetpagina, een klein veld voor het opgeven van een adres
en vier bedieningsknoppen waarvan de functies ook via sneltoetsen
geactiveerd kunnen worden.
*In het tekstveld komt de volledige tekst van de internetpagina te
staan, inclusief structuuraanduidingen zoals kaders, verwijzingen,
figuren en invoervelden.
*De breedte van het Web Wizard venster kan naar keuze op 40 of 80
tekens gezet worden.
*De invulling van tekstinvoervelden is slechts mogelijk via Internet
Explorer.
*Met de F12 functietoets kan gewisseld worden tussen het Web Wizard
en het Internet Explorer venster.
*Als de cursor in het Web Wizard venster op een invoerveld geplaatst
wordt, wordt de focus in het Internet Explorer venster ook op
hetzelfde invoerveld gezet. Zo kunnen formulieren eenvoudig ingevuld
worden.
Producent:
BAUM
Schloss Langenzell
D-69257 Wiesenbach
Duitsland
Telefoon: +49 6223 490 90
Fax: +49 6223 490 999
Email: infomail@baum.de
Website: http://www.baum.de/webwizard.htm
Leveranciers en prijzen:
*Gratis op te halen vanaf de Baum website met Duitse handleiding en
Engelse aanduidingen van de structuurelementen.
*België: Erocos: gratis demoversie met Nederlandse interface
verkrijgbaar
*Nederland: Tieman: gratis demoversie
Technische fiche - GUI-Toegangsprogramma’s -
Jaws
ISO 9999 21.09.27
Basiskenmerken:
Versie: 3.31
Ontworpen voor: Windows 95/98/NT
Spraakondersteuning
Braille-ondersteuning
Aanvullende informatie:
*Jaws maakt Windows en zijn toepassingen toegankelijk via spraak
en/of braille. Bij aankoop dienst gekozen te worden onder welke
Windows-versie Jaws moet werken.
*Jaws wordt bediend door de sneltoetsen van Windows. Daarnaast kent
Jaws zelf nog ongeveer 10 toetsencombinaties via het numeriek
toetsenbord.
*De gebruiker kan kiezen uit een Nederlandse, Engelse, Duitse,
Italiaanse, Franse of Spaanse gebruikersinterface.
*Het uitlezen van de inhoud van DOS-vensters is mogelijk.
*Deze versie ondersteunt MSAA en biedt verbeterde ondersteuning voor
Internet Explorer 5.0, Office 97 en 2000, WordPerfect 8 en 9, Outlook
98, Outlook Express, Eudora 4.0 en 4.1, RealPlayer Plus G2,
RealPlayer G2 en Lotus Notes 5.0.
*Met de macrotaal kunnen profielen gemaakt worden om Jaws beter te
laten samenwerken met een bepaalde toepassing. Het programmeren
hiervan vereist een grondige Windows-kennis. Voor een aantal
populaire toepassingen van Microsoft (Word, Excel, Access, Internet
Explorer) en voor Netscape Navigator zijn profielen meegeleverd.
*Eloquence, een spraaksyntheseprogramma met vijf talen (Engels,
Spaans, Frans, Duits en Italiaans), wordt meegeleverd.
*De installatie dient vanuit Windows te gebeuren.
*De ondersteuning van de volgende brailleleesregels is standaard
voorzien: Alva ABT en Delphi, Telesensory PowerBraille en Navigator,
het HandyTech-gamma en de Tieman CombiBraille.
*Jaws ondersteunt SAPI- en SSIL-compatibele synthesizers (Dolphin en
Eurovocs).
*Standaard meegeleverd: Nederlandse en Engelse zwartdrukhandleiding,
Engelse cassette-handleiding , Engelse braille-referentiegids en
Nederlands toetsenoverzicht.
Producent:
HENTER-JOYCE
2100 62nd Avenue North
St. Petersburg, FL 33702
Verenigde Staten
Telefoon: +1 (0)727 803 8000
Fax: +1 (0)727 803 8001
Email: info@hj.com
Website: http://www.hj.com/jfw/jfw.html
Leveranciers en prijzen:
*België: Sensotec: 95/98-versie: 71.500 BEF / 1.772 EUR
NT-versie: 140.000 BEF / 3.471 EUR (april 2000, incl. BTW)
*Nederland: Alva: 95/98-versie: 2.850 NLG / 1.293 EUR
NT-versie: 5.250 NLG / 2.382 EUR (april 2000, excl. BTW)
Technische fiche - Licht/kleurdetectors -
ColorTest 150
ISO 9999 21.48.12
Basiskenmerken:
Weergave: spraak en geluidssignalen
Talen: Nederlands
Lichtdetectie
Kleurdetectie
Detectie van kleursamenstelling
Aanvullende informatie:
*De ColorTest 150 is een penvormige kleur- en lichtdetector met een
sensor in de punt en twee bedieningstoetsjes aan de bovenzijde. Een
luidsprekertje is ingebouwd.
*Het toestel biedt tal van functionele mogelijkheden:
-Kleurdetectie: welke kleur heeft een voorwerp ? Het toestel kent 150
kleurnuances.
-Kleuranalyse: Welke zijn de samenstelling (bijvoorbeeld: 50% rood,
14% blauw en 36% geel), verzadiging en helderheid van de kleur ?
-Contrastmeting: in welke mate is een voorwerp egaal van kleur of
bevat het kleurschakeringen ?
-Helderheidsmeting: Hoe helder is de kleur van een voorwerp ?
-Kleurbepaling van doorschijnende vloeistoffen.
-Detectie van een lichtbron: brandt het licht in een ruimte, schijnt
de zon, is een LED-lampje aan of uit ?
*Het werkingsprincipe is eenvoudig: een lampje in de ColorTest stuurt
een lichtsignaal uit; het door een voorwerp teruggekaatste licht
wordt vervolgens opgevangen en geanalyseerd in functie van de
gewenste meting (kleurdetectie, contrastmeting,...).
*De kleurdetectie- en analysefuncties resulteren in Nederlandstalige
gesproken boodschappen. De overige functies geven het resultaat aan
de hand van geluidstonen.
*Met de herhaalfunctie kan je de laatst gedetecteerde kleur opnieuw
laten uitspreken.
*Het geluidsvolume is in vier niveaus instelbaar. Er is geen
oortelefoonaansluiting.
*Je kan de toestand van de batterijen opvragen. Die wordt aangegeven
met een waarde tussen 1 en 12.
*Na 5 seconden niet gebruikt te zijn, schakelt het toestel zichzelf
uit.
*Standaard meegeleverd: batterijlader, etui en handleiding.
*Voeding: oplaadbare batterijen (oplaadduur: 12 uur, autonomie:
± 300 metingen).
Producent:
CARETEC
Wollzeile 9
1010 Wenen
Oostenrijk
Telefoon: +431 513 80 810
Fax: +431 513 80 819
Email: office@caretec.at
Website: http://www.caretec.at/products/deutsch/colortest/colortest.html
Leverancier en prijs:
*België: Integra: prijs op aanvraag
Technische fiche - Notitietoestellen - Braille
Lite 2000
ISO 9999 21.12.XX
Basiskenmerken:
Spraakweergave: Nederlands, Frans, ...
Soort spraak: synthetisch
Brailleweergave: 18 braillecellen
Grootte werkgeheugen: 640 Kbyte
Indeling werkgeheugen: vrij (tot 77 files)
Tekstverwerkingsfuncties
Agendafunctie
Brailleleesregel voor PC
Spraaksynthesizer voor PC
Aanvullende informatie:
*De Braille Lite 2000 is een compact notitietoestel dat afgeleid is
van de Braille ‘n Speak. Het combineert een zespunts
brailletoetsenbord met 18 achtpunts braillecellen en een
spraaksynthesizer. De spraakweergave is beschikbaar in het
Nederlands, Frans, Engels, Duits, Italiaans, Spaans, Deens,
Kroatisch, Noors, Pools, Portugees, Russisch, Slovaaks en Turks. Er
kunnen maximum twee talen in het toestel.
*De snelheid, het geluidsvolume en de toonhoogte van de spraak zijn
regelbaar. De spraak kan via de ingebouwde luidspreker of een
oortelefoon beluisterd worden.
*De geïntegreerde tekstverwerker beschikt over een functie voor
spellingscontrole.
*De agenda rangschikt genoteerde afspraken automatisch per datum.
*Naast de reeds aangehaalde mogelijkheden biedt het toestel een
telefoonboekje, een sprekend klokje (met chronofunctie) en een
rekenmachineprogramma.
*Aansluiting van de optioneel verkrijgbare PC-compatibele
diskette-eenheid maakt het mogelijk programma’s vanaf een
diskette te gebruiken. Er zijn verschillende programma’s voor
dit notitietoestel verkrijgbaar.
*Standaard meegeleverd: Engelse handleiding in zwartschrift, braille
en op cassette, batterijlader, oortelefoon, seriële kabel en
draagtas.
*Aansluitingen: seriële en parallelle poort, oortelefoon.
*Voeding: herlaadbare batterij (autonomie: ± 25 à 30
uur), lichtnet.
*Afmetingen: 206 x 125 x 43 mm; gewicht: 1 kg.
Producent:
BLAZIE ENGINEERING
105 E. Jarrettsville Rd.
Forest Hill, MD 21050
Verenigde Staten
Telefoon: +1 410 893 9333
Fax: +1 410 836 5040
Email: info@blazie.com
Website: http://www.blazie.com/pages/bl2000.html
Leveranciers en prijzen:
*België: Data Braille Service: 185.000 BEF / 4.586 EUR
Integra: 155.800 BEF / 3.862 EUR, extra taal: 4.800 BEF / 119 EUR
(april 2000, excl. BTW)
*Nederland: Stichting Spits: uitvoering met Nederlandse en Engelse
spraak:
8.482 NLG / 3.849 EUR (april 2000, excl. BTW)
Technische fiche - Notitietoestellen - Braille
Wave
ISO 9999 21.12.XX
Basiskenmerken:
Spraakweergave: geen
Soort spraak: niet van toepassing
Brailleweergave: 40 braillecellen
Grootte werkgeheugen: 8 Mbyte
Indeling werkgeheugen: vrij
Tekstverwerkingsfuncties
Adressendatabank
Brailleleesregel voor PC
Aanvullende informatie:
*De Braille Wave is een notitietoestel met een achtpunts
brailletoetsenbord en een 40-cellige brailleleesregel.
*Het is mogelijk notities die aangemaakt zijn met de Braille Wave
over te sturen naar een PC. Daar kan de tekst met een tekstverwerker
(waaronder Word) geëditeerd en opnieuw naar de Braille Wave
overgestuurd worden.
*Om comfortabel te werken bestaat de mogelijkheid een standaard
PC-toetsenbord aan te sluiten.
*Dankzij de cursor-routing toetsjes boven elke braillecel is het
mogelijk om snel naar een bepaalde plaats in de tekst te navigeren,
bijvoorbeeld om tikfouten te verbeteren.
*Als de Braille Wave met de PC gekoppeld is als brailleleesregel kan
de Braille Wave op elk moment in notitieblokmode geplaatst
worden.
*De 11 toetsen van de Braille Wave functioneren geluidsarm en hebben
een duidelijk drukpunt.
*Met de bijgeleverde lader kan de batterij op drie uur tijd herladen
worden.
*Standaard meegeleverd: handleiding, batterijlader.
*Aansluiting: seriële poort.
*Voeding: herlaadbare batterij (autonomie: ± 20 uur),
lichtnet.
*Afmetingen: 370 x 125 x 35 mm; gewicht: 1 kg.
Producent:
HANDY TECH ELEKTRONIK
Brunnenstrasse 10
72160 Horb-Nordstetten
Duitsland
Telefoon: +49 74 51 55 460
Fax: +49 74 51 48 64
Email: info@handytech.de
Website: http://www.handytech.de/produkte/braizeil/ep_wave.htm
Leveranciers en prijzen:
*België: Data Braille Service: prijs op aanvraag
Erocos: 198.114 BEF / 4.911 EUR (maart 2000, incl. BTW)
Technische fiche - Notitietoestellen -
MemoSpeech
ISO 9999 21.12.XX
Basiskenmerken:
Spraakweergave: Nederlands, Frans, ...
Soort spraak: synthetisch
Brailleweergave: geen
Grootte werkgeheugen: afh. van computer
Indeling werkgeheugen: vrij
Tekstverwerkingsfuncties
Adressendatabank
Agendafunctie
Spraaksynthesizer voor PC
Aanvullende informatie:
*De Memospeech bestaat uit een ultra-lichte schootcomputer met
kleuren TFT-scherm en ingebouwde modem, een externe CD-ROM lezer, een
extern diskettestation, het spraaksyntheseprogramma Orpheus, en naar
wens van de gebruiker, Hal 95 of Supernova. Deze laatste combineert
vergroting, spraak- en braille-ondersteuning.
*Het merk en de specificaties (hoeveelheid werkgeheugen, grootte van
de harde schijf, ...) van de schootcomputer kunnen variëren
volgens het meest interessante marktaanbod op het ogenblik van de
aankoop.
*De Memospeech wordt momenteel geleverd met een Nederlandse versie
van Windows 98. De gebruiker kan naar eigen inzicht de gewenste
toepassingsprogramma’s (bijvoorbeeld MS-Office) aankopen en
installeren.
*Het ingebouwde scherm is voldoende helder en contrastrijk voor
slechtzienden, nadat ze eventueel een vergrotingsprogramma opgestart
hebben.
*Standaard meegeleverd: handleidingen computer en programma’s,
draagtas.
*Optie: brailleleesregel.
*Aansluitingen: afhankelijk van de gebruikte schootcomputer.
*Voeding: herlaadbare batterij, lichtnet.
*Afmetingen: 27 x 22 x 3 c; gewicht: 1,75 kg.
Producent:
DATA BRAILLE SERVICE
Sporthalplein 3
2610 Wilrijk
België
Telefoon: +32 (0)3 828 80 15
Fax: +32 (0)3 828 80 16
Email: dbs@club.innet.be
Leverancier en prijzen:
*België: Data Braille Service: 116.000 BEF / 2.876 EUR en
126.000 BEF / 3.123 EUR voor de versie met Supernova (april 2000,
excl. BTW)
Technische fiche - Reliëfproductiesystemen
- Zy-Fuse
ISO 9999 21.24.XX / 21.24.03
Basiskenmerken:
Uitvoering: vaste opstelling
Procédé: zwelpapier
Aanvullende informatie:
*De Zy-Fuse is een toestel waarmee je tactiel grafisch materiaal voor
niet-zienden kan aanmaken.
*Het werkingsprincipe is erg eenvoudig. Op speciaal zwelpapier wordt
met de hand of met een printer een tekening gemaakt. Vervolgens wordt
het papier door het apparaat verwarmd, waardoor de tekening gaat
opzwellen. Het onbeschreven gedeelte blijft onveranderd. Het
resultaat is een reliëfdocument.
*Met dit apparaat kunnen bijvoorbeeld geografische kaarten,
plattegronden, moonschrift, muziektekens, wiskundige formules of
eenvoudige tekeningen van voorwerpen in reliëf geproduceerd
worden.
*Dit compacte toestel heeft langs weerszijden kleppen die dienen om
het zwelpapier in en uit te voeren.
*Het toestel detecteert wanneer een blad ingevoerd wordt en schakelt
automatisch het doorvoermechanisme en het verwarmingselement in. De
bediening is dan ook zeer eenvoudig.
*Aan de bovenzijde vinden we een draaiknop om de temperatuur van het
verwarmingselement in te stellen.
*De Zy-Fuse kan met de volgende papierformaten overweg: A4, A3, B4,
21.6 x 28 cm en 29.2 x 28 cm.
*Voeding: lichtnet.
*Afmetingen: 15 x 11 x 50 cm; gewicht: 7 kg.
Producent:
ZYCHEM
Deanway Bisuness Park
Wilmslow Road
Handforth Wilmslow
Cheshire SK9 3HW
Groot-Brittannië
Telefoon: +44 1625 528 811
Fax: +44 1625 528 833
Email: zychem@btinternet.com
Website: http://www.btinternet.com/˜zychem
Leveranciers en prijzen:
*België: Senstotec: Zy-Fuse oventje: 32.800 BEF / 813 EUR
Zy-Tex A4-papier: 30 BEF / 0,75 EUR per blad
Zy-Tex A3-papier: 60 BEF / 1,5 EUR per blad (februari 2000, incl.
BTW)
Erocos: Zy-Fuse oventje: prijzen op aanvraag
*Nederland: World Wide Vision:
Zy-Fuse oventje: 1.995 NLG / 905 EUR (februari 2000, incl. BTW)
ACCESS SYSTEMS INT.
Froissartstraat 45
B-1040 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 230 69 17
Fax: +32 (0)2 230 47 22
Email: 72262.3642@compuserve.com
ADVANCED TECHNICS
Tweehuizenweg 81, bus 9
B-1200 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 763 09 08
Fax: +32 (0)2 763 09 08
Email: 105372.114@compuserve.com
ALVA
Leemansweg 51
NL-6827 BX Arnhem
Telefoon: +31 (0)26 38 41 384
Fax: +31 (0)26 38 41 300
Email: info@alva-bv.nl
BLINDENZORG LICHT EN LIEFDE
Dienst hulpmiddelen
Oudenburgweg 40
B-8490 Varsenare
Telefoon: +32 (0)50 38 68 21
Fax: +32 (0)50 38 64 83
BRAILLELIGA
Engelandstraat 57
B-1060 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 533 32 11
Fax: +32 (0)2 537 64 26
DATA BRAILLE SERVICE
Sporthalplein 3
B-2610 Wilrijk
Telefoon: +32 (0)3 828 80 15
Fax: +32 (0)3 828 80 16
Email: dbs@club.innet.be
EDITEC
5, rue des Berceaux
B-7061 Casteau
Telefoon: +32 (0)65 72 32 45
Fax: +32 (0)65 72 38 16
ERGRA ENGELEN
Kerkstraat 23
B-2845 Niel
Telefoon: +32 (0)3 888 11 40
Fax: +32 (0)3 888 14 36
Email: jos.engelen@ergra-engelen.be
ERGRA LOW VISION
Laan van Meerdervoort 135
NL-2517 AW Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 365 08 55
Fax: +31 (0)70 346 69 78
EROCOS INTERNATIONAL
Onze Lieve Vrouwstraat 90
B-3550 Zolder
Telefoon: +32 (0)11 53 34 54
Fax: +32 (0)11 53 34 55
Email: erocos@innet.be
EUREVA
Saturnusstraat 95
NL-2516 AG Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 38 55 209
EUROBRAILLE BELGIQUE
90-92, avenue Dailly
B-1030 Bruxelles
Telefoon: +32 (0)2 241 65 68
INTEGRA
Karekietenlaan 19
B-3010 Kessel-Lo
Telefoon: +32 (0)16 35 31 30
Fax: +32 (0)16 35 53 00
KOBA VISION
De Oude Hoeven 6
B-3971 Leopoldsburg
Telefoon: +32 (0)11 34 45 13
Fax: +32 (0)11 34 85 25
KOMPAGNE
Winthontlaan 200
NL-3526 KV Utrecht
Telefoon: +31 (0)30 287 05 64
Fax: +31 (0)30 289 85 60
Email: info@kompagne.nl
LVI BELGIUM
Meylstraat 4
B-2540 Hove
Telefoon: +32 (0)3 455 92 64
Fax: +32 (0)3 455 92 88
LVBC
James Wattstraat 13B
NL-2809 PA Gouda
Telefoon: +31 (0)182 525 889
Fax: +31 (0)182 670 071
Email: info@lvbc.nl
N. JONKER
Duifhuis 5
NL-3862 JD Nijkerk
Telefoon: +31 (0)33 245 37 05
Fax: +31 (0)33 245 00 04
REINECKER REHA TECHNIK NL
Oudenhof 2D
NL-4191 NW Geldermalsen
Telefoon: +31 (0)345 585 160
Fax: +31 (0)345 585 169
Email: reinecker.nl@worldonline.nl
SENSOTEC
Gistelsteenweg 112
B-8490 Varsenare
Telefoon: +32 (0)50 39 49 49
Fax: +32 (0)50 39 49 46
Email: info@sensotec.be
STICHTING SPITS
Blijdestijn 15
NL-6714 DX Ede
Telefoon: +31 (0)318 63 16 82
Email: stichting.spits@inter.nl.net
Website: http://www.inter.nl.net/users/spits
SPIN SOFTWARE
Hogeweg 227A
NL-3816 BS Amersfoort
Telefoon: +31 (0)33 479 00 20
Fax: +31 (0)33 470 05 97
Email: info@spinsoftware.nl
TAGARNO BELGIUM
Langbaanvelden 36
B-2100 Deurne
Telefoon: +32 (0)3 321 75 94
Fax: +32 (0)3 322 83 57
Email: kristoffer.boeckx@skynet.be
TIEMAN BELGIE
Baron Ruzettelaan 29
B-8310 Brugge
Telefoon: +32 (0)50 35 75 55
Fax: +32 (0)50 35 75 64
TIEMAN NEDERLAND
Moolhoek 11
NL-3235 XK Rockanje
Telefoon: +31 (0)181 40 94 44
Fax: +31 (0)181 40 11 90
Email: info@tieman.nl
VAN DEN BOS OPTICAL LOW VISION
De Moucheronstraat 55
NL-2593 PX Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 383 62 69
Fax: +31 (0)70 381 46 13
VAN HOPPLYNUS VISION CARE
Koningsstraat 101
B-1000 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 214 09 50
Fax: +32 (0)2 214 09 57
VAN LENT SYSTEMS
Lithoyensedijk 25a
NL-5396 NC Lithoyen
Telefoon: +31 (0)412 64 06 90
Fax: +31 (0)412 62 60 25
WORLDWIDE VISION
Oude Hondsbergselaan 9
NL-5062 SM Oisterwijk
Telefoon: +31 (0)13 528 56 66
Fax: +31 (0)13 528 56 88
Email: info@worldwidevision.nl
(*) 14 tot 17 juni 2000
Autonomic 2000
Internationale hulpmiddelenbeurs die tot doel heeft de
zelfstandigheid van gehandicapten en senioren te bevorderen. Deze
tentoonstelling richt zich tot visueel gehandicapten en hun
hulpverleners.
Plaats: Porte de Versailles, Parijs, Frankrijk
Info: Ades Organisation
15, rue du Docteur Roux
F-94600 Choisy le Roi
Telefoon: +33 1 46 81 75 00
Fax: +33 1 46 81 77 00
Email: info@autonomic-expo.com
Website: http://www.autonomic-expo.com
(*) 17 tot 21 juli 2000
7th International Conference on Computers Helping People with Special
Needs (ICCHP 2000)
Internationale conferentie over hoe computertechnologie gehandicapten
kan helpen bij een betere integratie in de maatschappij. Het accent
ligt vooral op technologie voor visueel gehandicapten. Deze
conferentie richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Universiteit Karlsruhe, Duitsland
Info: Joachim Klaus
Universität Karlsruhe (TH), SZS
Engesserstrasse 4
D-76128 Karlsruhe
Telefoon: +49 721 608 2760
Fax: +49 721 608 69 73 77
Email: icchp2000@szs.ira.uka.de
Website: http://szswww.ira.uka.de/icchp2000.html
18 tot 20 juli 2000
Sight Village 2000
Jaarlijkse beurs waar hoofdzakelijk Britse producenten en
leveranciers van hulpmiddelen voor visueel gehandicapten een stand
hebben. De beurs vindt plaats in een blindenschool. De toegang is
gratis.
Plaats: Queen Alexandra College, Birmingham,
Groot-Brittannië
Info: Stewart Morehead
Mark Nickless
Queen Alexandra College
49 Court Oak Road
Harborne
GB-Birmingham B17 9TG
Telefoon: +44 121 428 5050
Fax: +44 121 428 50347
4 tot 7 augustus 2000
IMC10-10th International Mobility Conference
Deze internationale conferentie wil een bron zijn waar nieuwe
ideeën ontstaan en doorgegeven worden ter verbetering van de
mobiliteit van visueel gehandicapten. De conferentie richt zich
hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: University of Warwick,
Groot-Brittannië
Info: International Mobility Conference
c/o One Events
The Light House
35 Sarsfeld Road
GB-London, SW12 8HR
Website: http://www.gbda.org.uk/services/mobility/index.html
(*) 3 tot 6 september 2000
Eurosight 2000
Vierde Europese Low-vision conferentie rond de thema’s
"Low-vision hulpmiddelen", "Visuele functies in Low-vision" en
"Oftalmologie & Low-vision". Deze conferentie richt zich
hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Veldhoven, Nederland
Info: Eurosight 2000
c/o Congress Organization Services
Van Namen & Westerlaken
PO Box 1558
NL-6501 BN Nijmegen
Telefoon: +31 (0)24 323 4471
Fax: +31 (0)24 360 1159
Email: eurosight2000@congres.net
(*) 18 tot 21 oktober 2000
REHACare International 2000
Internationale beurs over hulpmiddelen voor gehandicapten, ouderen en
chronisch zieken. Deze beurs is de opvolger van REHA en zal voortaan
jaarlijks plaatshebben.
Plaats: Düsseldorf, Duitsland
Info: Messe Düsseldorf
P.O. Box 10 10 06
D-40001 Düsseldorf
Telefoon: +49 211 45 60 01
Fax: +49 211 45 60 668
Email: info@messe-duesseldorf.de
Website: http://www.messe-duesseldorf.de/de/1999/reha/news7d.html
3 tot 6 september 2001
AAATE Conference 2001
6th European Conference for the Advancement of Assistive
Technology
Internationale conferentie over de technologische vooruitgang van
hulpmiddelen voor gehandicapten. Deze conferentie richt zich
hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Ljubliana, Slovenië
Info: AAATE Conference 2001
Prof. Dr. Crt Marincek
c/o Cankarjev Dom
Cultural and Congress Centre
Congress Department
Presernova 10
SL-1000 Ljubljana
Telefoon: +386 61 223 841
Fax: +386 61 217 431
Email: kongres@cd-cc.si
Website:http://www.cd-cc.si/AAATE2000
(*): Activiteiten waar Vlicht-Cel Infovisie en/of Visio aan deelnemen
INFOVISIE MAGAZINE
Driemaandelijks tijdschrift over technische hulpmiddelen voor blinde
en slechtziende mensen. Verkrijgbaar in zwartdruk, groot-druk,
braille, op audiocassette en in diverse elektronische formaten.
Redactie:
Vlicht-Cel Infovisie
Kapucijnenvoer 33
B-3000 Leuven
Tel.: +32 (0)16 33 23 92
Fax: +32 (0)16 33 23 87
Email: gerrit.vandenbreede@esat.kuleuven.ac.be
Email: jeroen.baldewijns@esat.kuleuven.ac.be
Visio
Amersfoortsestraatweg 180
NL-1272 RR Huizen
Tel.: +31 (0)356 98 57 11
Fax: +31 (0)356 93 84 56
Email: visio_tovg@wxs.nl
Redactieteam:
Jan Engelen
Gerrit Van den Breede
Jeroen Baldewijns
Maria Noyons
Helene van Harte
Vormgeving:
Jeroen Baldewijns
Gerrit Van den Breede
Abonnementen:
België: 900 BEF
Nederland: 49 NLG
Andere Landen: 1.100 BEF
Wie zich wenst te abonneren, kan contact opnemen met de redactie
op de bovenstaande adressen.
Zonder schriftelijk tegenbericht wordt uw abonnement automatisch
verlengd bij het begin van een nieuwe jaargang.
Verantwoordelijke uitgever:
Jan Engelen
Vloerstraat 67
B-3020 Herent
De redactie is niet verantwoordelijk voor ingezonden artikelen.
Enkel teksten die ondertekend zijn, worden opgenomen. De redactie
behoudt zich het recht voor, ingezonden stukken in te korten.
Vlicht en Visio kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor
onjuiste gegevens die door leveranciers of producenten werden
meegedeeld.
Artikels uit deze publicatie kunnen overgenomen worden mits
schriftelijke toestemming van de uitgever.