Voorwoord
Update-info
Spraakherkenning met Dragon NaturallySpeaking
GPS: de stand van zaken
Column: Wandelen doe je met GPS...
Verslag ZieZo beurs
Websitebesprekingen
Blinfotec
Handicheck
Het HIC
Technische fiches
Beeldschermloepen
UNO smart
Braillenotitietoestellen
Euroscope 20
Tekstherkenningssystemen
Portset-Readmaster
Adressen leveranciers
Agenda
Colofon
Zoals u kan merken is dit een sterk afgeslankt nummer. De reden hiervoor is
te vinden in de fysieke verhuis van de eindredactie van Leuven naar Brussel die
tijdens de tweede helft van januari heeft plaatsgehad. Naast een paar
technische fiches zijn er een aantal boeiende artikels met concrete ervaringen
over de nieuwste technologieën zoals GPS en spraakherkenning. Verder
brengen we enkele markante websites onder uw aandacht en in de agenda staan
eveneens enkele niet te missen evenementen.
De redactie wenst u veel leesplezier.
Een Engelstalig boek over toegankelijke websites dat zeker de moeite waard lijkt te zijn is Accessible Web Sites. Een uitvoerige beschrijving met de tekst van een heel hoofdstuk dat handelt over de basisprincipes van toegankelijkheid is te vinden op www.glasshaus.com/Bookinfo.asp?bookid=44 Dankzij het vrij toegankelijke hoofdstuk kan u beter inschatten of het boek aan uw verwachtingen zou voldoen.
Op http://rnibblinddate.nomensa.com is een nieuw online spel te vinden dat toegankelijk is voor mensen die het scherm niet kunnen zien. Het Engelstalige spel heet RNIB Blinde Date en er is keuze uit twee versies. Het eerste is de Flash 6 versie die toegankelijk is met behulp van de schermuitleesprogramma’s Jaws 4.5 en Window-Eyes 4.2. De tweede mogelijkheid is te kiezen voor de HTML-versie die met elke schermuitleessoftware toegankelijk zou moeten zijn. We wensen u alvast veel succes en spelplezier toe.
Gerhard Pape – Sonneheerdt
Al een aantal jaren hangt spraakherkenning als een soort magische wolk boven
de computermarkt. Praten met je computer, helemaal het einde.
Er zijn een aantal consumentenproducten op de markt geweest, maar de meeste
zijn weer verdwenen. Toch wordt door diverse bedrijven steeds meer
spraakherkenning toegepast in tele-service situaties als; inlichtingen over
telefoonnummers en bancaire diensten.
HTML en XML, de codeertalen voor onder andere internetpagina's, bieden
multimedia-faciliteiten. Naast de verwenste flash- en flikkereffecten kunnen
ook audio-fragmenten worden gebruikt. De nieuwste ontwikkeling is Voice-XML,
waarin ook spraakherkenning wordt ondersteund. Er is op dit terrein dus nog een
en ander te verwachten.
1. Actuele producten
Enkele jaren geleden was er een aantal producten op de markt. Freespeech van
Philips, Talkkey, Dragon Dictate van Dragon (nu Scansoft), Voice Express van
Lernout & Hauspie, ViaVoice van IBM en nog meer. In de Engelse versie van
Office-XP heeft Microsoft nu standaard spraakherkenning ingebouwd.
Op dit moment is voor het Nederlandse taalgebied alleen nog Dragon
NaturallySpeaking (DNS) van Scansoft beschikbaar. DNS is dan ook de basis voor
dit artikel. Het pakket wordt geleverd in een aantal versies, waarvan er drie
op de Nederlandse markt zijn uitgebracht: Professional, Preferred en Legal. Op
de Belgische markt zien we enkel de Preferred en Professional veries.
2. Wat is spraakherkenning?
Hoewel het principe van spraakherkenning ruim twee jaar geleden ook al is
behandeld in Infovisie Magazine, is het toch goed een korte uiteenzetting te
geven van het proces:
Spraakherkenning is het omzetten van gesproken woord naar tekst. Het is de
akoestische evenknie van scannen met OCR. Gesproken woord wordt door de
computer gezien als een geluidsbrij, niet als losse woorden en zinnen. De
stroom van geluid wordt geanalyseerd en in korte klankfragmenten opgedeeld
(fonemen). De fonemen worden weer gegroepeerd en vergeleken met de klanken van
bij het programma bekende woorden.
2.1. Gebruik van spraakherkenning brengt in het kort de volgende zaken
met zich mee
a. Installatie van de software
b. Aanpassing aan de stem van de gebruiker
c. Leerfase van 20 tot 40 werkuren
d. Blijvende verplichte correctie via het correctiesysteem
e. Nooit foutloze herkenning, maar circa 95% correct herkende woorden
2.2. Voordelen
2.3. Nadelen
3. Voor wie?
Vooral voor degene die moeite heeft met typen is spraakherkenning een uitkomst.
De problematiek kan verschillende oorzaken hebben. In de eerste plaats voor hen
die door lichamelijke beperkingen een toetsenbord niet of onvoldoende kunnen
gebruiken. Verder zijn er mensen die onvoldoende typevaardigheid hebben
ontwikkeld of kunnen ontwikkelen. Mensen met dyslexie hebben baat bij deze
techniek doordat het hen bij hun spellingsproblematiek en de juiste uitspraak
ondersteunt. Een bijzondere vorm van beperking is RSI. Hier kan
spraakherkenning het fysieke typewerk vervangen en zelfs preventief ingezet
worden.
Vaak wordt gedacht dat visusproblematiek en spraakherkenning een prima koppel
vormen. Hoe vaak hoor je niet: "Praten tegen de computer? Is dat niet iets
voor blinden, die zien het toetsenbord toch niet? Dit is een handige
oplossing!" Echter voor een visueel gehandicapte is niet het
toetsenbordgebruik de beperkende factor, maar de toegang tot de informatie op
het scherm. Om dit te ondervangen zijn er "screenreaders" en
"vergroters" ontwikkeld. Producten als Supernova, Jaws en ZoomText,
die de informatie op het scherm vergroten, of omzetten in braille of gesproken
woord.
Gebruik van spraakherkenning is gezien in dit licht eerder een extra beperking
dan een aanvulling. Naast het gebruik van vergroting, braille en spraak, wordt
de gebruiker ook belast met de controle op juiste woordherkenning en correctie
ervan bij fouten. Verplicht! Een niet verbeterd fout woord draagt immers bij
tot het opnieuw kiezen van dit foute woord. Het spraakherkenningsproces moet
dus bijgestuurd worden om herhaling te voorkomen. Let wel; spellingscontrole
heeft geen nut. Er worden nooit fout gespelde woorden gebruikt. Fouten bij
spraakherkenning zijn heel typische fouten. Het zijn steeds woorden die klinken
als het goede woord. Gebruik van alleen spraakuitvoer om fouten te vinden is
dan ook maar beperkt mogelijk. Foute woorden klinken immers hetzelfde als de
goede! Het vinden van die fouten vereist dus geconcentreerd nalezen, bij
voorkeur visueel of in braille.
4. Installatie van DNS
De installatie van DNS is vrij eenvoudig uit te voeren. De te gebruiken PC moet
uiteraard wel aan de minimale eisen voldoen. Zie de opgave aan het einde van
dit artikel.
4.1. Aanpassing aan de gebruiker
Na de installatie moet het pakket worden ingesteld op het volume van de
microfoon, de stem van de gebruiker en het achtergrondgeluid. (Een goede
richtmicrofoon kan veel stoorsignalen negeren op basis van de richting waaruit
het geluid komt.)
Voor deze instelling moet een tweetal korte proefteksten van het scherm af
worden voorgelezen. De duur van deze instellingen is enkele minuten.
Daarna komt het analyseren van de stem van de gebruiker. Als leesmateriaal
wordt een tekst gepresenteerd. Bij een gevonden fout wordt met een pijl
aangegeven waar opnieuw moet worden begonnen met lezen. Het pakket geeft zelf
aan wanneer het over voldoende gegevens beschikt en is dan direct klaar voor
het eerste gebruik. De duur van deze analyse is 5 tot 10 minuten.
Na deze initiële stemanalyse moet worden gerekend op een leerfase van 20
tot 40 werkuren. Pas dan is het pakket voldoende afgestemd op de betreffende
gebruiker.
Voor elke gebruiker moet een eigen profiel worden gemaakt, omdat elke stem weer
andere eigenschappen heeft. Dit geldt voor eerste analyse, maar ook voor de
leerfase.
4.2. Blijvende, verplichte correctie via het correctiesysteem
Om een hoger kwaliteitsniveau te bereiken wordt er een aantal statistische
technieken gebruikt als; persoonlijk vocabulaire, frequentie van woordgebruik
en woordgroepen.
Tenslotte is er nog de zelflerende functie. Als een fout wordt geconstateerd
dan wordt verbetering ervan gebruikt om het herkenningsproces beter in te
stellen. Het scoringspercentage wordt hiermee aanzienlijk verhoogt. In het
verlengde hiervan geldt dat elke fout die niet verbeterd wordt, het systeem dus
bevestigt in het volharden in die fout.
Foutloze herkenning zal nooit gerealiseerd worden, maar een score tot 95% is
zeker haalbaar en bij speciale toepassingen zelfs hoger.
Bij spraakherkenning is er geen reden om extra nadrukkelijk te spreken. Het
leidt eerder tot meer fouten dan minder. Een normaal leestempo geeft de beste
resultaten. Verkeerd stemgebruik en geforceerd praten kan zelfs tot
stemband-RSI leiden. Ervaringen hiermee wijzen echter ook in de richting van
latent aanwezige stembandproblemen en vooral van niet gecorrigeerde foute
elementen in de werksituatie die op zichzelf al leiden kunnen tot RSI.
Gebruik van spraakherkenning voor de besturing van software is ook mogelijk.
Met de "Professional" versie van DNS kunnen eigen commando's worden
gemaakt. Deze versie heeft macro-functionaliteit. Dit houdt in dat een serie
handelingen, muisklikken en (snel)toetsen, in een macro verpakt, met
één spraakcommando kan worden uitgevoerd.
Commando's worden automatisch van gedicteerde tekst onderscheiden door
vòòr en nà een commando, een korte pauze te nemen.
Eventueel kan DNS met een toets in de commando- of de dicteerstand worden
geforceerd.
4.3. Gezamenlijk gebruik van DNS met aanpassingen
Interactie met andere producten is een probleem met dat steeds weer op de loer
ligt. Er zijn twee plekken waar dit speelt; op driver-niveau binnen in Windows
en op het programma-niveau bij sneltoetsen. Het eerste probleem is aan de
leverancier die de configuratie samenstelt of controleert. Met DNS Professional
kan door de mogelijkheid van macro's en aanpasbare sneltoetsen een acceptabel
gezamenlijk gebruik worden gerealiseerd.
Een kant en klaar voorbeeld hiervan is JawBone. Het is een product van Next
Generation Technologies Inc. dat een speciale Jaws- en DNS-configuratie biedt
voor 590,- USD. Voor de Nederlandse markt is dit geen optie, want het product
werkt alleen met de Engelse versie van DNS en de Engelse versie van Jaws.
5. Praktisch werken met Dragon Naturally Speaking en aanpassingen
5.1. DNS is getest met ZoomText, Jaws en HAL.
De test met ZoomText gaf een klein probleem. Tijdens het dicteren in Word
verdwijnt de cursor voor enkele momenten. Het vergrote beeld springt hierdoor
kort naar ongedefinieerde plaatsen en komt dan weer terug. Geen ramp, maar wel
erg lastig voor hen die gevoelig zijn voor snelle bewegingen. Uitschakelen van
cursorvolgen had hierop geen effect. Gebruik van een statisch venster op de
DNS-balk geeft een stabieler beeld van de herkende tekst.
DNS samen met Jaws bracht een paar opmerkelijke zaken aan het licht. In de
eerste plaats moet gesteld worden dat het systeem stabiel bleef werken. Het
brailledisplay volgt de cursor bij de geproduceerde tekst zodat die nagelezen
kan worden. Maar, hetzelfde fenomeen deed zich voor als bij ZoomText; de cursor
verdwijnt kortstondig en daarmee is het brailledisplay stuurloos. Tijdens het
spreken springt het brailledisplay daardoor steeds naar de eerste regel van het
venster. We ontdekten dat dit ook in de slaapstand gebeurde. (In de slaapstand
werkt het herkenningsproces, maar de tekst wordt niet ingevoegd.) Echt
uitschakelen van de microfoon bracht rust, maar dan hadden we natuurlijk geen
spraakherkenning!
Wat niet werkt, is het geven van spraakcommando’s voor Jaws. Blijkbaar
stuurt DNS de toetscommando’s buiten Jaws om naar Windows. We konden dit
niet omzeilen door de installatievolgorde of de opstartvolgorde om te draaien.
Jaws sneltoetsen met het toetsenbord ingegeven werkten naar behoren.
Het onmisbare correctievenster is goed toegankelijk.
5.2. De test van DNS en HAL kon niet worden uitgevoerd. Het systeem liep vast.
6. Integratie
Enige tijd geleden is er op een Canadese universiteit een project geweest
waarbij de professoren een letterlijk dictaat maakten van hun colleges via
spraakherkenning. Het resultaat werd direct geprojecteerd voor dove studenten.
Bovendien kon iedereen het dictaat na correctie via intranet downloaden. Geen
moeilijk brailleren meer.
Zie onder andere:
www.liberatedlearning.com/SpeechTechArticle.htm
7. Instructie
Zoals gesteld is instelling van het pakket voor elke gebruiker noodzakelijk
voor goed resultaat. Voor een juist gebruik van DNS is begeleiding van de
gebruiker zeer gewenst. Doorgaans moet worden gerekend op twee tot vier
dagdelen instructie. Hieronder valt de installatie, de eerste stemanalyse en
gebruiksinstructie. Daarna komen er enkele aanvullende instructies met
tussenpozen van ongeveer tien werkuren om de gebruiker te ondersteunen bij het
optimaliseren van het pakket. Voorwaarde is wel dat in de tussenliggende
periode voldoende gewerkt wordt met spraakherkenning.
8. Slotconclusie
9. Minimale systeemeisen
Processor: Pentium III of IV, en 256 MB intern geheugen
Harde schijf: 500 MB vrije ruimte
Geluidskaart: Soundblaster 128 PCI of Live! Of een USB-microfoon met
A/D-adapter.
10. Compatibiliteit
Word 97/2000/XP, WordPerfect 8 en 9, Outlook 98/2000/XP, Outlook Express
beperkt bruikbaar, Internet Explorer vanaf versie 4.
11. Prijsinformatie
Nederland:
Dragon NaturallySpeaking Preferred: 149 EUR, excl. BTW
Dragon NaturallySpeaking Professional: 799 EUR, excl. BTW
België:
Dragon NaturallySpeaking Preferred: 179 EUR, incl. BTW
Dragon NaturallySpeaking Professional: 820 EUR, incl. BTW
12. Leveranciers
Cedère Consultancy
Bosweg 2
NL - 8196 KR Welsum
Telefoon: +31 (0)571 29 16 71
Web: www.cedere.nl
RDG KOMPAGNE
Winthontlaan 200
NL - 3526 KV Utrecht
Telefoon: +31 (0)30 287 05 64
Fax: +31 (0)30 289 85 60
E-mail: info@rdgkompagne.nl
Web: www.kompagne.nl
Het Computerwinkeltje
drie vestigingen in België, zie Gouden Gids
Christiaan Pinkster - TOVG
Inleiding
Steeds komt men het begrip GPS tegen wat staat voor Global Position System. Het
zal niet lang meer duren voordat auto’s standaard beschikken over GPS.
Niet omdat het zo handig is voor de bestuurder om zijn weg te kunnen vinden,
maar om tol te kunnen heffen tijdens het spitsuur en wegenbelasting te kunnen
innen per gereden kilometer.
Vanuit de groep blinden en slechtzienden hoor je steeds meer vragen over
mogelijkheden in het gebruik van GPS. Hierbij gaat het echter niet om de
wegenbelasting maar de mogelijkheden ten aanzien van de mobiliteit.
Maar wat is GPS nu precies; hoe werkt het; welke systemen zijn er; wat is de
situatie voor blinden en slechtzienden; en hoe ziet de toekomst eruit?
1. Uitleg GPS
GPS navigatie is een systeem dat je positie bepaalt en de richting aangeeft
vanuit die positie naar een bepaald doel.
Vierentwintig satellieten draaien op ongeveer 20.200 kilometer hoogte in een
vaste baan rond de aarde. Elk van deze satellieten zendt een eigen signaal uit.
De signalen kunnen worden opgevangen door een GPS ontvanger. Met behulp van
minimaal drie satellieten kan het GPS navigatiesysteem zijn positie in
coördinaten op de aarde bepalen. Deze positie wordt met een nauwkeurigheid
van tussen de 3 en 10 meter aangegeven. Ontvangers kunnen het signaal van
maximum 12 satellieten tegelijk verwerken.
Door het invoeren van coördinaten van een plaats waar je naar toe wilt,
kan het GPS navigatiesysteem de richting en de afstand aangeven vanuit zijn
eigen positie naar die plaats.
Deze ingevoerde coördinaten worden waypoints genoemd. Een aantal waypoints
samen in een vastgestelde volgorde vormt een route.
Een goed werkend GPS systeem is afhankelijk van de ontvangst. Iedere
belemmering tussen satelliet en ontvanger betekent een verzwakking of zelfs een
blokkade van het signaal. Met name in steden met veel hoge gebouwen, en in
dichtbegroeide bossen vormt dit een probleem. Een GPS ontvanger beschikt
minimaal over 3 kanalen. Momenteel kan 12 kanalen als normaal beschouwd worden.
2. De twee meest gebruikte GPS navigatiesystemen.
2.1. De GPS navigator
De GPS navigator is een compleet navigatiesysteem ter grote van een mobiele
telefoon. Naast het bepalen van de positie kunnen waypoints worden ingevoerd.
Waypoints kunnen worden aangegeven door gebruik te maken van een geografisch
coördinatensysteem met lengte en breedte in graden, minuten en eventueel
seconden.
De GPS navigator wordt veel gebruikt door wandelaars. In toenemende mate zijn
er wandelroutes van internet te downloaden welke je kunt laden in de GPS
navigator. Al lopend wordt op een LCD schermpje de richting van, en de afstand
tot, het volgende waypoint aangegeven met daarbij de snelheid van voortbewegen.
Naast het invoeren van bestaande routes, waarvan de verschillende waypoints al
zijn bepaald, kunnen ook zelf routes worden gemaakt. Er komt steeds meer
navigatiesoftware beschikbaar die het eenvoudig maken van routes mogelijk
maakt. Met behulp een scanner kunnen hierin landkaarten, welke zijn voorzien
van een coördinatensysteem, worden ingevoerd.
De waypoints, die liggen op de route die je kiest, kunnen weer geladen worden
in de GPS navigator.
Wat op dit moment mist op de GPS navigator, is spraakuitvoer. Als het mogelijk
wordt de gegevens op het navigatiescherm( richting, snelheid en de afstand tot
het volgende waypoint), in spraak weer te geven, ontstaat er een handzaam en
nauwkeurig mobiliteitshulpmiddel voor visueel gehandicapte personen.
2.2. GPS en PDA
Het gebruik van GPS met gebruik van een PDA ontwikkelt zich in snel tempo. Een
korte uitleg is hier op zijn plaats. Een PDA (personal digital assistent) is in
korte tijd uitgegroeid van een eenvoudige organizer, met een agenda, een
adressenbestand en wekker, naar een bijna volwaardige computer in zakformaat.
De meest bekende types zijn de PALM en de pocket PC.
Een Pocket PC PDA met navigatiesoftware in combinatie met een GPS ontvanger
vormt een goed bruikbare GPS route- en navigatieoplossing voor in de auto. Na
het invoeren van de eindbestemming in de zakcomputer berekent de
navigatiesoftware de meest logische en snelle route. Op een klein LCD schermpje
wordt de te rijden route zichtbaar. Voor de veiligheid van de bestuurder wordt
steeds meer spraakuitvoer toegepast in de navigatiesoftware. In keurig
Nederlands of Vlaams wordt de weg gewezen, naar de eerstvolgende afslag:
“ga na 500 meter rechts, ga na 300 meter rechts, ga na 100 meter rechts,
ga rechts”
Jammer is dat de geboden informatie minder geschikt voor wandelaars. “ga
na 500 meter rechts” betekent al snel 6 minuten lopen. En na de mededeling
“ga na 100 meter rechts” is de eerstvolgende mededeling “ga
rechts”. Gedurende de laatste 100 meter zou meer informatie gegeven moeten
worden.
Dit komt omdat de gebruikte routekaarten echt op automobilisten gericht zijn.
Er wordt zoveel mogelijk gebruikgemaakt van snelwegen en er wordt rekening
gehouden met éénrichtingsverkeer.
3. GPS mogelijkheden voor blinden en slechtzienden
3.1. Buitenland
GPS-talk (Sendero) met Atlas talking map software was het eerste
volledig toegankelijke GPS systeem voor blinden. Naast een GPS ontvanger is een
notebook nodig met de benodigde navigatiesoftware. Er zijn kaarten beschikbaar
van Amerika en Canada.
De Braillenote GPS en Voicenote GPS van Pulse Data HumanWare zijn
reeds besproken in de Infovisie magazine van september 2002. In principe zitten
er twee navigatiemogelijkheden in het toestel. Ten eerste het navigeren aan de
hand van een ingebrachte database van waypoints van Amerikaanse straatnamen en
gebouwen. Deze mogelijkheid is vergelijkbaar met de routenavigatie voor in de
auto. De tweede mogelijkheid, het zelf inbrengen van waypoints, is interessant
voor de Belgische en Nederlandse markt. Tijdens het wandelen kun je waypoints
vastleggen en op deze manier zelf routes maken. Een functie vergelijkbaar met
de GPS navigator.
De Victor Trekker (VisuAide) wil komend jaar alle bovenstaande
mogelijkheden en oplossingen combineren. Het systeem heeft kaarten van de
meeste westerse landen. Naast spraak uitvoer is er ook een optie voor
spraakinvoer. In eerste instantie richt men zich op het gebruik met de
notitietoestellen. In een later stadium wordt ook gedacht aan het gebruik met
een Pocket PC PDA, zoals de Pac Mate.
3.2. Nederland en België
Op dit moment zijn er nog geen GPS producten met spraakweergave voor visueel
gehandicapte personen verkrijgbaar. Maar dit zal waarschijnlijk niet lang meer
duren. De ontwikkelingen rondom GPS toepassingen volgen elkaar in snel tempo
op. Dit is vooral te merken aan het gebruik in auto’s. Ik denk dat het
binnen enkele jaren mogelijk moet zijn met een GPS toepassing door een
winkelstraat te lopen waarbij het systeem je naast het navigeren kan informeren
over welke winkels je passeert en daarbij de actuele aanbiedingen geeft:
“Rechterzijde na 6 meter Mc Donald’s, vandaag bij een Big Mac menu
een milkshake voor de helft van de prijs”.
Wat technisch gezien maar een kleine stap naar een goed werkend GPS systeem is,
zal een grote stap blijken te zijn voor de mobiliteit van mensen met een
visuele beperking.
Hanneke van Weelie - Visio
Ik ben dol op wandelen.
Heerlijk in de vrije natuur.
Lekker stevig doorstappen.
Je bloed weer voelen stromen.
Graag in goed gezelschap.
In de kerstvakantie heb ik gewandeld met GPS.
Nee, niet de naam van een vriend, maar van het satelliet-ontvangsysteem, dat
mij de juiste route zou wijzen.
Vaak volg ik een gekleurde paaltjesroute, ik speur, of laat door mijn kinderen
speuren, waar het volgende paaltje staat en zo word ik, zonder dat ik daar zelf
over na hoef te denken via de mooiste paadjes langs de mooiste plekjes geleid.
Het handige is dat je van te voren weet hoe lang je wandeling gaat duren, omdat
het aantal kilometers aangegeven staat.
In Appelscha is een GPS route uitgezet.
Zestien paaltjes verspreid over een route van 7 kilometer voeren je langs
rechte paden en voor een deel door een stuk zandverstuiving met bomen.
De kerstvakantie vormde de uitgelezen gelegenheid om de route eens uit te
proberen.
Van de juffrouw van het informatiecentrum kreeg ik een soort gameboy aan een
koordje voor om mijn nek, de GPS-ontvanger, en tevens een korte uitleg.
Gretig als ik was om mijn tocht te beginnen, viel mij niet op dat er ook een
routebeschrijving was bijgevoegd. Daar kwam ik gelukkig pas aan het eind van de
wandeling achter, misschien dat anders de verleiding om te lezen waar ik heen
moest, te groot zou zijn geweest.
Kijkend naar het schermpje op mijn kastje wees een pijl mij de richting die ik
moest gaan. Telkens, hemelsbreed gezien, in de richting van het volgende
paaltje.
Ik had mij verheugd op struinen door de struiken, waar ik op de meest
verrassende plaatsen paaltjes middenin het bos tegen zou komen.
Niets was minder waar.
Lopend op de afgebakende paden bleef mijn pijl mij wijzen, niet van het pad af
te gaan en mijn weg rechtuit te vervolgen.
De enige variatie was als ik stil stond. De pijl draaide dan alle kanten op. Zo
werd mij duidelijk dat ik slechts al lopend adequate informatie over de juiste
richting verkreeg.
Ik hoefde er ook niet naar te raden hoe ver het volgende paaltje nog zou zijn.
Ik vermaakte mij met het aflezen van de afstand tot het volgende paaltje, de
gemiddelde snelheid waarmee ik liep en de tijd die ik er over zou doen om het
punt te bereiken.
De GPS-ontvanger liet zich niet misleiden door mijn pogingen de boel in de war
te sturen, door hard of juist heel langzaam te gaan lopen. Keurig kreeg ik
steeds een nieuwe berekening over de tijd die het mij zou kosten om het
volgende paaltje te bereiken.
Ook mijn stiekeme dwalingen van het rechte pad bleven niet onopgemerkt, de pijl
wees trouw in de richting van het volgende paaltje.
De nauwkeurigheid van de verschafte informatie viel mij ook niets tegen. In
eerste instantie leek de marge nog een meter of 15 te zijn, maar naarmate ik
verder liep en steeds hetzelfde tempo aanhield bleek het apparaat de afstand
met een nauwkeurigheid van een meter of 3 aan te geven.
De haakse bochten brachten wat afwisseling. Zo'n 20 meter voor het bereiken van
een paaltje, waarna afgeslagen moest worden, kreeg ik plotseling op mijn
schermpje de mededeling: scherpe bocht.
Vlak daarna, zwaaide mijn pijl de richting uit waarin afgeslagen moest worden.
Natuurlijk ook weer keurig het rechte pad vervolgend.
Wat leuk was het, dat er ook een stuk wild terrein moest worden overgestoken.
Op de zandverstuiving met heuvels, bossages en onduidelijkheid over de te
volgen weg, moest ik echt af gaan op de richting die de pijl mij over het
terrein wees. Aan mij ook de keus om dwars door het struikgewas te lopen of er
toch voor te kiezen om een klein ommetje te lopen om daarna toch weer in de
juiste richting mijn weg te vervolgen.
Daar, voor het eerst, kreeg ik ook visioenen van lopen door de wildernis in
Zuidamerika, onherbergzaam gebied en toch helder aangegeven krijgen welke kant
ik uit zou moeten. Ik nam mij voor in dat geval in ieder geval extra batterijen
mee te nemen...
Aan het eind van de wandelroute raakte mijn GPS-ontvanger wat van slag. Het
laatste stuk van de route bleek hetzelfde te zijn als het eerste stuk, de pijl
gaf mij aan dezelfde 7 kilometer nog eens te lopen, maar gelukkig gaf mijn
gezond verstand mij in, zeker na het gewaarworden van mijn auto op het
parkeerterrein, er toch maar een end aan te breien.
Ik heb heerlijk gewandeld.
Lekker doorgestapt en voelde mijn bloed weer stromen.
De erwtensoep erna was zeer smakelijk.
Maar ik heb wel meer naar mijn GPS-kastje dan naar mijn goed gezelschap
gekeken.
Ik zie uit naar de GPS-wandelversie in gesproken vorm.
Dan kan ik ook wat meer aandacht aan mijn omgeving besteden...
Christiaan Pinkster - TOVG
Helene van Harten - TOVG
Gerhard Pape - Sonneheerdt
Van donderdag 23 januari tot en met zaterdag 25 januari had in Nieuwegein de
achtste ZieZo beurs plaats. Het is een nationale beurs voor aangepast zien. In
de marge van de hulpmiddelenbeurs vierde de NVBS haar 25 jarig jubileum met
veel muziek, sport en cabaret.
De opvallende nieuwigheden worden hieronder besproken.
Voorleesapparaten
Met ingang van 1 januari 2003 worden voorleesapparaten in Nederland vergoed
voor mensen die niet met een beeldschermloep kunnen lezen en niet in staat zijn
om een PC te bedienen. Op de beurs werden drie voorleesapparaten
gedemonstreerd:
De LeseAs quattro van de firma Reinecker bestaat uit het
voorleesapparaat met 4 knoppen en een scanner.
De Orakel die door Alecs geleverd wordt bestaat uit het voorleesapparaat
met een bedieningspaneel met 4 knoppen, een scanner, boxen en evt. een
microfoon om documenten met een naam te kunnen opslaan.
De Sensotec Reporter wordt in Nederland door Alva geleverd. De scanner
is in het voorleesapparaat geïntegreerd. Voor de bediening beschikt het
apparaat over 9 knoppen.
Alle drie de apparaten maken gebruik van de spraaksynthesizer RealSpeak om de documenten voor te lezen. Het aantal knoppen zegt niet alles omdat sommige knoppen dubbele functies kunnen hebben. De apparaten verschillen in mogelijkheden om met PC's te kunnen communiceren. Voor de doelgroep die voor vergoeding in aanmerking komt is het erg belangrijk dat de bediening zeer eenvoudig blijft.
Beeldschermloepen
In de stand van Alva introduceerde de firma LVI de Magnilink S. Dit is
een handcamera die op een laptop aangesloten kan worden. De handcamera is iets
groter en zwaarder als de Opti die in het verleden op de markt was.
Reinecker introduceerde de TV Zoom en de Topolino TV.
De TV Zoom is een vergrotingssysteem voor TV-beelden. Het apparaat bestaat uit
een systeemkast en een afstandsbediening. Met TV Zoom kan een gewoon TV-beeld
worden vergroot tot 4 keer. Met de afstandsbediening is het mogelijk het
vergrote gedeelte direct te verplaatsen, of het TV beeld stil te zetten en in
te zoomen. Het werd gedemonstreerd met een DVD film, maar is ook geschikt voor
gewone TV-uitzendingen.
De Topolino TV is een TV Zoom uitgebreid met een handcamera. Hierdoor kan naar
keuze een vergrote film of de televisiegids of de krant worden gelezen.
Vergroting tot 40 keer.
Tieman introduceerde de Traveller, een draagbare electronische loep met
een vergrotingsbereik van 4 tot 16 maal. Het TFT kleuren beeldscherm heeft een
diameter van 6,4 inch. Naast lezen kan de loep ook gebruikt worden om onder te
schrijven.
LVBC introduceert de PocketViewer en de IDEA-Solo. De
pocketviewer is een monochroom LCD beeldschermloepje met een vergroting tot 7x.
De loep kan eenvoudig in de binnenzak worden meegenomen. De IDEA-Solo is een
autofocus kleurencamera voor op de laptop of op een monitor met Video-in
signaal. De camera kan zowel gebruikt worden voor lezen als voor kijken op
afstand (schoolbord).
De beeldschermloepen van Ash, geleverd in Nederland door LVBC, hebben
inmiddels allemaal een kleurenscherm.
Paddy
Suzanne van den Bercken van de stichting DiTo presenteerde de Paddy op
de ZieZo beurs. Dit is een Oostenrijks product dat nog niet op de Nederlandse
markt verkrijgbaar is. Het is een zeer handzaam notitieapparaat met braille
invoer en spraakuitvoer (met een Duitse spraaksynthesizer). Er kunnen ASCII
bestanden worden uitgewisseld met een PC. Het is mogelijk om SMS berichten te
laten voorlezen door een GSM, die voldoet aan een bepaalde standaard, te
koppelen aan de Paddy. De Paddy kan ook gebruikt worden om SMS berichten te
verzenden via dezelfde GSM. Daarnaast is het mogelijk om er een GPS ontvanger
aan te koppelen zodat de Paddy ook in spraak richting- en positie-informatie
kan geven. Er is daarbij geen kaartinformatie zodat je informatie in breedte en
lengtegraden krijgt maar je kunt wel ijkpunten invoeren, zoals thuis, kantoor
en dergelijke. De Paddy heeft ook een klok, wekker, thermometer, luchtdruk en
hoogte functie.
GPS
Een tweede product voor gebruik van GPS is de Victor Trekker. Het apparaat is
geschikt voor enkele standaard GPS-systemen en is uitgevoerd met een tekst- en
spraakinterface. Koppeling met een aantal notetakers en PDA’s wordt
ondersteund. Zie ook het artikel over GPS, elders in dit nummer.
Het systeem kan uitgebreid worden met stadsplattegronden zodat ook vrij
gedetailleerde route-informatie beschikbaar is. Er werd gesteld dat de
combinatie van GPS voor de globale informatie en een geleidehond voor de
details een hoge mate van vrijheid geeft.
Daisy
Op de ZieZo werden 2 softwarematige Daisy spelers gedemonstreerd.
Easyreader bij Tieman die samenwerkt met de Dolphin producten Supernova
en Lunar(Plus). De Easyreader werkt goed samen met deze hulpmiddelen zodat het
voorlezen van het Daisy document stopt zodra de synthesizerspraak actief wordt
als de gebruiker de PC weer gaat bedienen. De Easyreader biedt geen
brailleondersteuning als het Daisy boek naast de geluidsbestanden ook de
voorgelezen tekst bevat (hybride boek).
Bij Alva werd de Victor Reader Soft gedemonstreerd zonder hulpmiddelen.
Bij dit product is het zo dat de spraak van het Daisy document gemixt wordt met
de spraak van de spraaksynthesizer, zodra de PC of de Victor Reader Soft
bediend wordt. Dit betekent dat de spraak van het hulpmiddel handmatig
tijdelijk uit gezet moet worden. Ook kunnen de sneltoetsen om de Victor Reader
Soft te bedienen conflicteren met andere sneltoetsen.
Een softwarematige Daisy speler heeft vooral voordelen bij het lezen van
hybride boeken, omdat je er dan de tekst mee kunt lezen (braille ondersteuning
wordt dan ook belangrijk). De FNB produceert voorlopig alleen nog Daisy boeken
met alleen geluidsbestanden en zal pas later starten met de productie van
hybride boeken starten.
De huidige softwarematige Daisy spelers werken of niet goed samen met de
bestaande hulpmiddelen (Victor reader soft en TPB reader). Easyreader wordt op
dit moment nog niet geleverd. Daarom is de gratis softwarematige speler van de
FNB (TPB reader) op dit ogenblik de beste oplossing als je toch nu al een
softwarematige Daisy speler nodig hebt.
Naast de softwarematige spelers zijn er ook een aantal hardwarematige spelers.
De Victor Reader Pro is de speler welke nu gebruikt wordt door
studenten. Op dit moment is dit de enige Nederlandstalige speler. De speler
wordt geleverd met een beknopte handleiding op CD. De navigatiestructuur welke
in het boek wordt aangebracht maakt het “bladeren” eenvoudig.
Daarnaast is het mogelijk bladwijzers aan te brengen. Door studenten is de
bediening van het toestel goed te leren. De toetsbeschrijvingstoets maakt het
mogelijk op ieder gewenst moment de functie van de verschillende toetsen te
beluisteren. De speler wordt geleverd door ALVA, World Wide Vision en Alecs.
De Plextalk PTR1 wordt geleverd door Tieman en World Wide Vision. Naast
het lezen van boeken heeft deze speler een opnamemogelijkheid voor 90 uur met
de ingebouwde CD brander, een kalender en een sprekende rekenmachine. Gegevens
kunnen via de USB poort worden uitgewisseld met de PC.
De daisyspelers voor thuisgebruik zijn nog volop in ontwikkeling. De Victor
Reader Classic (ALVA, World Wide Vision en Alecs) is momenteel alleen
leverbaar in het Engels. Tieman komt in maart uit met de Scholar (Trio),
een daisyspeler in het formaat van een draagbare CD speler.
Vanaf september hoopt de FNB te starten met de uitgifte van de eerste gewone
leesboeken in Daisyformaat. Geadviseerd wordt dan ook te wachten met het
aanschaffen of aanvragen van een Daisyspeler.
Spraaksynthesiser
Op dit moment wordt er druk getest met Fluency TTS 2.0. De vernieuwde
spraaksynthesiser van RDG Kompagne. Behalve de naamswijziging, voorheen Fluent
Dutch Text-to-Speech zijn er ook een paar nieuwe functies. De Cliplezer leest
direct de tekst van het klembord voor. In een apart venster is het uitgesproken
woord te zien. De weblezer leest de geselecteerde tekst van een webpagina voor.
De toegevoegde optie fonetisch spellen is vooral bedoeld voor mensen met
dyslectie.
WYSIWYG braille
Op de beurs werd de Tiger 3-D Windows Embosser getoond. Het apparaat maakt een
reliëftekening op basis van een gemengd Word document met tekst en een
figuur. Het proces verloopt in twee stappen; eerst wordt de pagina op een
gewone inktjetprinter in kleur afgedrukt, daarna wordt dezelfde pagina in
braille en in reliëf geprint.
De Tiger is een omgebouwde naaldprinter met een vrij scherpe naald. De
slagintensiteit is afhankelijk van de kleur en de zwarting. Tekst wordt direct
in braille gezet. Het resultaat is een brailletekst met een scherpe punt en een
goed voelbaar reliëf in de figuren. Naast ingewikkelde figuren laat zich
deze methode ook prima gebruiken voor (lijn)tekeningen.
De prijs is vrij fors en ligt rond 10.000 euro. Het dichtstbijzijnde
dealerschap is in Italië.
Toegankelijkheid
Inhoud
Toegankelijkheid
Inhoud
Toegankelijkheid
Inhoud
Basiskenmerken
Uitvoering : bureaumodel
Weergave : kleur
Schermdiagonaal : 38 cm
Vergroting : 3 tot 40 maal
Elektronische leeslijnen nee
Elektronische beeldafdekking nee
Keuze tekst- en achtergrondkleur ja
Autofocus en elektrische zoom ja
PC-aansluiting nee
Aanvullende informatie
Producent
REINECKER REHA-TECHNIK
Sandwiesenstrasse 19
64665 Alsbach-Hähnlein
Duitsland
Telefoon : +49 62 57 93 110
Fax : +49 62 57 25 61
Email : info@reineckerreha.de
Website : www.reineckerreha.de
Leveranciers en prijzen
-België :Sensotec : 5.200 EUR (februari 2003, incl.BTW)
-Nederland : Reinecker Nederland : 3.925 EUR (maart 2003, excl. BTW)
Basiskenmerken
Spraakweergave : Nederlands, Frans, Engels, Duits, Spaans Italiaans
Soort spraak : synthetisch
Brailleweergave : 40 cellen
Grootte werkgeheugen : 4 Mbyte
Indeling werkgeheugen: vrij
Tekstverwerkingsfuncties : ja
Adressendatabank : ja
Agendafunctie : ja
Brailleleesregel voor PC : ja
Spraaksynthesizer voor PC : ja
Aanvullende informatie
Producent
SENSOTEC
Gistelsteenweg 112
8490 Varsenare
Telefoon : +32 50 39 49 49
Fax : +32 50 39 49 46
Email : info@sensotec.be
Website :
www.sensotec.be/ASP/Catalog.asp?ID=Eurscope%2040&LC=0
Leveranciers en prijzen
-België :Sensotec: 8.056 EUR (februari 2002, incl. BTW)
-Nederland :Alva: prijs op aanvraag
Basiskenmerken
Versie : 1
Uitvoering : autonoom softwarematig systeem
OCR-module : onbekend
Herkenbare tekengrootte : vanaf 8 punten
Detectie van kolommen : ja
Detectie van tekstoriëntatie: ja
Automatische contrastregeling : ja
Herkenning van matrixdruk : ja
Herkenning van faxdocument : ja
Aanvullende informatie
Producenten
PORTSET SYSTEMS LTD |
DATA BRAILLE SERVICE |
Leveranciers en prijzen
-België :Data Braille Service
Basic : eenvoudige uitvoering met één taal : 3.680,32 EUR
Basic+ : uitvoering met drie talen (N, E, F) : 4.210,32 EUR
Classic : uitvoering met vier talen (N, E, F, D) en verhoogde
herkenningskwaliteit : 4.740,32 EUR (februari 2003, incl. BTW)
-Nederland :Zie België
ABERIS
Groeneweg 58
B - 3001 Heverlee
Telefoon: +32 (0)16 23 49 09
Fax: +32 (0)16 23 56 62
E-mail: aberis@pandora.be
ADVANCED TECHNICS
Tweehuizenweg 81, bus 9
B - 1200 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 763 09 08
Fax: +32 (0)2 763 09 08
E-mail: info@advtechnics.com
Web: www.advtechnics.com
ALECS
Sprendlingenpark 21
NL - 5061 JT Oisterwijk
Telefoon: +31 (0)13 521 33 73
Fax: +31 (0)13 521 33 71
E-mail: info@alecs.tv
Web: www.alecs.tv
ALVA
Leemansweg 51
NL - 6827 BX Arnhem
Telefoon: +31 (0)26 38 41 384
Fax: +31 (0)26 38 41 300
E-mail: info@alva-bv.nl
Web: www.alva-bv.nl
BLINDENZORG LICHT EN LIEFDE
Hulpmiddelendienst
Oudenburgweg 40
B - 8490 Varsenare
Telefoon: +32 (0)50 40 60 52
Fax: +32 (0)50 38 64 83
E-mail: hulpmid@blindenzorglichtenliefde.be
Web: www.blindenzorglichtenliefde.be
BRAILLELIGA
Engelandstraat 57
B - 1060 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 533 32 11
Fax: +32 (0)2 537 64 26
Web: www.brailleliga.be
DATA BRAILLE SERVICE
Sporthalplein 3
B - 2610 Wilrijk
Telefoon: +32 (0)3 828 80 15
Fax: +32 (0)3 828 80 16
E-mail: info@databraille.be
Web: www.databraille.be
DE CEUNYNCK NV
Kontichsesteenweg 36
B - 2630 Aartselaar
Telefoon: +32 (0)3 870 37 51
Fax: +32 (0)3 887 19 20
E-mail: l.herremans@deceunynck.be
Web: www.deceunynck.be
EDITEC
5, rue des Berceaux
B - 7061 Casteau
Telefoon: +32 (0)65 72 32 45
Fax: +32 (0)65 72 38 16
ERGRA ENGELEN
Kerkstraat 23
B - 2845 Niel
Telefoon: +32 (0)3 888 11 40
Fax: +32 (0)3 888 14 36
E-mail: jos.engelen@ergra-engelen.be
Web: www.ergra-engelen.be
ERGRA LOW VISION
Carnegielaan 4 - 14
NL - 2517 KH Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 311 40 70
Fax: +31 (0)70 311 40 71
E-mail: info@ergra-low-vision.nl
Web: www.ergra-low-vision.nl
EROCOS INTERNATIONAL
Onze-Lieve-Vrouwstraat 90
B - 3550 Zolder
Telefoon: +32 (0)11 53 34 54
Fax: +32 (0)11 53 34 55
E-mail: erocos@innet.be
Web: www.erocos.be
ESCHENBACH OPTIK BV
Osloweg 134
NL - 9723 BX Groningen
Telefoon: +31 (0)50 541 25 00
Fax: +31 (0)50 541 05 82
E-mail: mail@eschenbach-optik.nl
Web: www.eschenbach-optik.nl
ESCHENBACH VISUEEL CENTRUM
Plezantstraat 42
B - 9100 Sint-Niklaas
Telefoon: +32 (0)3 766 64 99
Fax: +32 (0)3 778 01 98
E-mail: paumen@visueelcentrum.be
EUREVA
Saturnusstraat 95
NL - 2516 AG Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 38 55 209
EUROBRAILLE BELGIQUE
90-92, avenue Dailly
B - 1030 Bruxelles
Telefoon: +32 (0)2 241 65 68
EVISION OPTICS
Postbus 18568
NL - 2502 EN Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 311 40 90
Fax: +31 (0)70 311 40 91
E-mail: info@evision.nl
Web: www.evision.nl
FREEDOM SCIENTIFIC GMBH
Line-Eid-Strasse 1
D - 78467 Konstanz
Telefoon: +49 75 31 9 42 39 30
Fax: +49 75 31 9 42 39 59
E-mail: info@freedomscientific.de
Web: www.freedomscientific.de
INTEGRA
Naamsesteenweg 386
B - 3001 Heverlee
Telefoon: +32 (0)16 35 31 30
Fax: +32 (0)16 35 31 44
E-mail: info@integra-belgium.com
Web: www.integra-belgium.com
KOBA VISION
De Oude Hoeven 6
B - 3971 Leopoldsburg
Telefoon: +32 (0)11 34 45 13
Fax: +32 (0)11 34 85 25
Email: info@kobavision.be
Web: www.kobavision.be
KOMFA
Postbus 3041
NL – 3760 DA Soest
Telefoon: +31 (0)35 588 55 83
Fax: +31 (0)35 588 55 84
Email: info@komfa.nl
Web: www.komfa.nl
LVI BELGIUM
Bouwelsesteenweg 18a
B - 2560 Nijlen
Telefoon: +32 (0)3 455 92 64
Fax: +32 (0)3 455 92 88
E-mail: info@lvi.be
Web: www.lvi.be
LVBC
James Wattstraat 13B
NL - 2809 PA Gouda
Telefoon: +31 (0)182 525 889
Fax: +31 (0)182 670 071
E-mail: info@lvbc.nl
Web: www.lvbc.nl
N. JONKER
Duifhuis 5
NL - 3862 JD Nijkerk
Telefoon: +31 (0)33 245 37 05
Fax: +31 (0)33 245 00 04
PRESOFT
Bethaniëlei 23
B - 2930 Brasschaat
Telefoon: +32 (0)3 663 42 71
Fax: +32 (0)3 663 07 63
E-mail: info@presoft.be
RDG KOMPAGNE
Winthontlaan 200
NL - 3526 KV Utrecht
Telefoon: +31 (0)30 287 05 64
Fax: +31 (0)30 289 85 60
E-mail: info@rdgkompagne.nl
Web: www.kompagne.nl
REINECKER REHA TECHNIK NL
Oudenhof 2D
NL - 4191 NW Geldermalsen
Telefoon: +31 (0)345 585 160
Fax: +31 (0)345 585 169
E-mail: reinecker.nl@worldonline.nl
SENSOTEC
Gistelsesteenweg 112
B - 8490 Varsenare
Telefoon: +32 (0)50 39 49 49
Fax: +32 (0)50 39 49 46
E-mail: info@sensotec.be
Web: www.sensotec.be
STICHTING SPITS
Blijdestijn 15
NL - 6714 DX Ede
Telefoon: +31 (0)318 63 16 82
E-mail: stichting.spits@inter.nl.net
TIEMAN BELGIE
Baron Ruzettelaan 29
B - 8310 Brugge
Telefoon: +32 (0)50 35 75 55
Fax: +32 (0)50 35 75 64
Email: info@tieman.be
Web: www.tieman.be
TIEMAN NEDERLAND
Koddeweg 39-41
NL - 3184 DH Hoogvliet
Telefoon: +31 (0)10 231 35 55
Fax: +31 (0)10 231 35 90
E-mail: info@tieman.nl
Web: www.tieman.nl
VAN DEN BOS OPTICAL LOW VISION
De Moucheronstraat 55
NL - 2593 PX Den Haag
Telefoon: +31 (0)70 383 62 69
Fax: +31 (0)70 381 46 13
VAN HOPPLYNUS VISION CARE
Koningsstraat 101
B - 1000 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 214 09 50
Fax: +32 (0)2 214 09 57
VAN LENT SYSTEMS
Lithoyensedijk 25A
NL - 5396 NC Lithoyen
Telefoon: +31 (0)412 64 06 90
Fax: +31 (0)412 62 60 25
WORLDWIDE VISION
Oude Hondsbergselaan 9
NL - 5062 SM Oisterwijk
Telefoon: +31 (0)13 528 56 66
Fax: +31 (0)13 528 56 88
E-mail: info@worldwidevision.nl
Web: www.worldwidevision.nl
23 tot 25 april 2003
EU-LuxOR International Symposium 2003
Symposium dat de bedoeling heeft mensen samen te brengen die bezig zijn met
diverse aspecten die verband houden met tewerkstelling van slechtzienden en
blinden. De nadruk ligt op informatica, geavanceerde aanpassingen en
hulpmiddelen. Dit evenement richt zich hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: St. Raphael Centre for the Blind, Bolzano, Italië
Info: EU-LuxOR congress office
Blindenzentrum St. Raphael
Schiessstandweg 36
I – 39100 Bolzano
Telefoon: +39 471 44 23 23
Fax: +39 471 44 23 00
E-mail: info@eu-luxor.org
Website: www.eu-luxor.org
(*) 24 tot 26 april 2003
REVA 2003
Informatieve beurs over handicap en hulpmiddelen. Reva wil eveneens een
ontmoetingsplaats en trefpunt zijn waar de bezoeker kan kennismaken met
instellingen en firma’s om een antwoord te krijgen op zijn vragen. Naast
de beurs hebben er ook seminaries en studiedagen plaats. Openingsuren:
dagelijks van 10 tot 18u. De toegangsprijs bedraagt 5 euro. Deze beurs richt
zich tot het grote publiek.
Plaats: Flanders Expo, Gent, België
Info: REVA secretariaat
Postbus 38
B – 1731 Zellik
Telefoon: +32 (0)2 463 58 33
Fax: +32 (0)2 643 58 34
E-mail: reva@reva.be
Website: www.reva.be
(*) 28 tot 29 april 2003
BrailleNet Workshop 2003: New Technologies for a More Accessible Society
Internationale workshop over hoe nieuwe technologieën kunnen bijdragen tot
een meer toegankelijke maatschappij. Diverse aspecten komen aan bod: onderwijs,
cultuur en internet. Inschrijven is verplicht. Deze workshop richt zich
hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Cité des Sciences et de l’industrie de La Vilette,
Parijs, Frankrijk
Info: Telefoon: +33 1 44 27 26 10 of 1 44 27 34 55
Fax: +33 1 44 27 34 38
E-mail: colloques.inova@snv.jussieu.fr
Website: www.braillenet.org
7 tot 10 mei 2003
REHAB 2003
Twaalfde internationale vakbeurs voor revalidatie, verpleging en integratie. Er
is een volledige beurshal (Hal E) gewijd aan hulpmiddelen voor visueel
gehandicapten. Openingsuren: van 10 tot 18u en op zaterdag tot 16u. Deze beurs
richt zich tot iedereen en de standaard toegangsprijs bedraagt 10 euro.
Plaats: Karlsruhe, Duitsland
Info: E-mail: info@rehab-fair.com
Website: www.rehab-messe.de
(*) 22 tot 24 mei 2003
SightCity Frankfurt 2003
Eerste jaarlijkse beurs, georganiseerd door een belangrijke groep Duitse
fabrikanten van geavanceerde hulpmiddelen voor visueel gehandicapten. Het is
een reactie van deze fabrikanten tegen groot opgezette beurzen in immense
expohallen die hen veel geld en energie kosten. Een deel van de standhouders op
SightCity gaat niet meer aanwezig zijn op de bekende RehaCare-beurs in
Düsseldorf. Openingsuren: dagelijks van 10 tot 18u, op zaterdag tot 16u.
Deze beurs is gericht op het grote publiek en de toegang is gratis.
Plaats: Sheraton Airport Hotel, Frankfurt, Duitsland
Info: SightCity Frankfurt 2003
c/o Blista-Brailletec GmbH
Industriestrasse 11
D - 35042 Marburg
Telefoon: + 49 7 11 66 60 30 (Herr Schäfer)
Telefoon: + 49 7 45 15 54 610 (Frau Wahl)
Fax: +49 642 18 02 14
E-mail: ees@metec-ag.de
Website: www.sightcity.de
3 tot 5 juni 2003
Tentoonstelling van technische hulpmiddelen
Beurs waar het gros van de Belgische leveranciers van geavanceerde hulpmiddelen
voor visueel gehandicapten samengebracht worden. Op woensdag wenst men 2
doelgroepen specifiek te bereiken: in de namiddag wordt aandacht besteed aan
kinderen (speel-o-theek) en in de vooravond van 18 tot 20u worden werkgevers
uitdrukkelijk uitgenodigd. Deze beurs richt zich tot iedereen en is gratis
toegankelijk van 11 tot 17u
Plaats: Brailleliga, Brussel
Info: Brailleliga
Engelandstraat 57
1060 Brussel
Telefoon: +32 (0)2 533 32 11
Fax: +32 (0)2 537 64 26
E-mail: inform@braille.be
Website: www.brailleliga.be
(*) 22 tot 27 juni 2003
HCI International 2003: 10th International Conference on Human-Computer
Interaction
Tiende internationale conferentie over de interactie tussen mens en computer.
Het onderwerp wordt erg ruim opgevat. Deze conferentie richt zich hoofdzakelijk
tot professionelen.
Plaats: Creta Maris Hotel in Hersonissos, Kreta, Griekenland
Info: HCI International 2003
ICS -FORTH - Hellas
Science and Technology Park of Crete
Heraklion, Crete
GR - 71110 Greece
Telefoon: +30 281 039 17 52
Fax: +30 281 039 17 40
E-mail: info@hcii2003.gr
Website: www.hcii2003.gr
(*) 31 augustus tot 3 september 2003
AAATE 2003 : 7th European Conference for the Advancement of Assistive
Technology in Europe
Internationale conferentie voor de vooruitgang in geavanceerde hulpmiddelen
voor personen met een handicap. Deze beurs richt zich hoofdzakelijk tot
professionelen.
Plaats: University College, Dublin, Ierland
Info: AAATE Dublin 2003 Secretariat
Central Remedial Clinic
Vernon Avenue
Clontarf
Dublin 3
Ierland
Telefoon: +353 1 80 57 523 / 20
Fax: +353 1 83 35 496
E-mail: info@atireland.ie
Website: www.atireland.ie/aaate
(*) 6 tot 8 november 2003
VIPHEC: Visually Impaired People in Historic European Cities
Interdisciplinair colloquium in het kader van het Europese jaar van personen
met een handicap. Het colloquium wil deskundigen samenbrengen die te maken
hebben met het toegankelijk maken van historische stadskernen, meer bepaald
voor de groep van mensen met een visuele handicap. Dit evenement richt zich
hoofdzakelijk tot professionelen.
Plaats: Leuven, België
Info: Prof. Patrick Devlieger
K.U.Leuven – Departement Sociale en culturele antropologie
Tiensestraat 102
B – 3000 Leuven
Telefoon: +32 (0)16 32 60 47 of 32 60 07 (secretariaat)
Fax: +32 (0)16 32 60 00
E-mail: patrick.devlieger@ant.kuleuven.ac.be
(*) 10 tot 11 november 2003
2de ACM Conference on Universal Usability 2003
Internationale conferentie voor de vooruitgang in geavanceerde hulpmiddelen
voor personen met een handicap. Deze beurs richt zich hoofdzakelijk tot
professionelen.
Plaats: Vancouver, BC Canada
Info: E-mail: vlh@watson.ibm.com
Website: www.acm.org/sigs/sigchi/cuu2003/call.htm
(*): Activiteiten waar het Kennis- en OndersteuningsCentrum, Infovisie vzw, Visio Loo Erf en/of Sonneheerdt aan deelnemen.
INFOVISIE MAGAZINE
Driemaandelijks tijdschrift over technische hulpmiddelen voor blinde en
slechtziende mensen. Verkrijgbaar in zwartdruk, op audiocassette en in twee
elektronische formaten: HTML en XML. Beide elektronische formaten zijn gratis
indien men ze via het web download; de XML-versie via
www.anderslezen.nl en de HTML-versie
via www.infovisie.be
Een diskette met een elektronische versie is verkrijgbaar tegen de gewone
abonnementsprijs.
Redactie:
KOC
Tel.: +32 (0)2 225 86 91
E-mail: gerrit.vandenbreede@vlafo.be
Web: www.vlafo.be/koc
INFOVISIE vzw
Tel.: +32 (0)16 32 11 23
E-mail: jan.engelen@esat.kuleuven.ac.be
Web: www.infovisie.be
Visio
Tel.: +31 (0)356 98 57 11
E-mail: helenevanharten@visio.nu
Web: www.tovg.nl
Sonneheerdt
Tel.: +31 (0) 341 498 498
E-mail: gpape@sonneheerdt.nl
Web: www.sonneheerdt.nl
Redactieteam:
Jan Engelen
Gerhard Pape
Christiaan Pinkster
Gerrit Van den Breede
Helene van Harten
Vormgeving:
zwartdruk: Peeters nv, Herent
cassette en XML-versie: FNB
HTML-versie: KOC
Abonnementen:
België & Nederland : 25 euro
Andere landen: 30 euro
Wie zich wenst te abonneren, kan terecht bij de redactie. Nederlanders
richten zich tot Visio, Belgen en personen uit andere landen richten zich tot
het KOC.
Zonder schriftelijk tegenbericht wordt uw abonnement automatisch verlengd bij
het begin van een nieuwe jaargang.
Verantwoordelijke uitgever:
Jan Engelen
Vloerstraat 67
B - 3020 Herent
De redactie is niet verantwoordelijk voor ingezonden artikelen. Enkel
teksten die ondertekend zijn, worden opgenomen. De redactie behoudt zich het
recht voor ingezonden stukken in te korten.
Het redactieteam kan niet aansprakelijk gesteld worden voor onjuiste gegevens
die door leveranciers of producenten werden meegedeeld.
© Artikels uit deze publicatie kunnen overgenomen worden na schriftelijke
toestemming van de uitgever.